حاج فردوسی

معلم معنویت، مؤلف منهاج فردوسیان، مستجاب الدعوة

حاج فردوسی

معلم معنویت، مؤلف منهاج فردوسیان، مستجاب الدعوة

تذکر ششم: «عاقله»

گاهی عقل به معنی «عاقله» استفاده شده است که اساساً از بحث ما خارج است و به معنی خویشان و نزدیکان قاتلِ غیر مکلف به ‌سبب سفاهت یا علت دیگر می‌باشد، که خون‌بهای مقتول بر عهده‌ی آنان است:
امیر المؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «لَیسَ بَینَ الصِّبْیانِ قِصَاصٌ عَمْدُهُمْ خَطَأٌ یَکُونُ فِیهِ الْعَقْلُ»1
«عقل» در روایت فوق، به معنی «عاقله» است به دلالت روایات زیر:
● سند 1: عَنْ عَلِی (علیه‌السلام) أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ‏: «فِی الْمَجْنُونِ وَ الْمَعْتُوهِ الَّذِی لَا یُفِیقُ وَ الصَّبِیِ الَّذِی لَمْ یَبْلُغْ عَمْدُهُمَا خَطَأٌ تَحْمِلُهُ الْعَاقِلَةُ وَ قَدْ رُفِعَ عَنْهُمَا الْقَلَمُ»2
● سند 2: عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه‌السلام) قَالَ: «کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه‌السلام) یَجْعَلُ جِنَایَةَ الْمَعْتُوهِ عَلَى عَاقِلَتِهِ خَطَأً کَانَ أَوْ عَمْداً»3
● سند 3: عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ (علیهم‌السلام): «أَنَّ عَلِیاً (علیه‌السلام) کَانَ یَقُولُ‏ عَمْدُ الصِّبْیَانِ خَطَأٌ تَحْمِلُهُ‏ الْعَاقِلَةُ»4
● سند 4: قَالَ الصادِقُ (علیه‌السلام): «مَا قَتَلَ الْمَجْنُونُ الْمَغْلُوبُ عَلَى عَقْلِهِ وَ الصَّبِیُ فَعَمْدُهُمَا خَطَأٌ عَلَى عَاقِلَتِهِمَا»5
● سند 5: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنُ عَلِی (علیه‌السلام): «مَا جَنَى الصَّبِیُ وَ الْمَجْنُونُ فَعَلَى عَاقِلَتِهِمَا»6

………………………………………….

1. جعفریات (الأشعثیات)، محمد بن اشعث، صفحه‌ی 124، باب القصاص بین الصبیان و غیره من الأحکام. ترجمه: بین کودکان، قصاص نیست. عمدشان خطاست و در آن عقل [پرداخت جریمه توسط خانواده] است.
2. وسائل الشیعة، محدث عاملی، جلد 29، صفحه‌ی 90، باب حکم غیر البالغ و غیر العاقل فی القصاص و حکم القاتل بالسحر. ترجمه: در دیوانه و سرگشته‌ای که به هوش نمی‌آید و کودکی که بالغ نشده، عمدشان خطاست و عاقله [خانواده] آن را متحمل می‌شود و قلم از آنان برداشته شده است.
3. تهذیب الأحکام، شیخ طوسی، جلد 10، صفحه‌ی 233، باب ضمان النفوس و غیرها؛ وافی، فیض کاشانی، جلد 16، صفحه‌ی 669؛ وسائل الشیعة، محدث عاملی، جلد 29، صفحه‌ی 400، باب حکم عمد المعتوه و المجنون و الصبی و السکران. ترجمه: امیر المؤمنین (علیه‌السلام) جنایت سرگشته را بر عاقله [خانواده] قرار می‌دادند، چه خطا باشد یا چه عمد.
4. تهذیب الأحکام، شیخ طوسی، جلد 10، صفحه‌ی 233، باب ضمان النفوس و غیرها. ترجمه: امیر المؤمنین (علیه‌السلام) می‌فرمودند: عمد کودکان خطاست که بر عاقله حمل می‌شود.
5. دعائم الإسلام، ابن حیّون، جلد 2، صفحه‌ی 417، فصل ذکر الجنایات التی توجب العقل و لا توجب القود. ترجمه: آنچه دیوانه و کودک بکشند، پس عمدشان خطاست و [دیه] بر عاقله [= خانواده]شان است.
6. دعائم الإسلام، ابن حیّون، جلد 2، صفحه‌ی 417، فصل ذکر الجنایات التی توجب العقل و لا توجب القود. ترجمه: آنچه کودک یا دیوانه جنایت کند، [دیه‌اش] بر عاقله‌ی آن دو [= خانواده‌ی آن دو] است.

تعداد نظراتی که بر این مطلب نوشته شده است: ۰ نظر

اولین نفری باشید که در مورد این مطلب، اظهار نظر می‌کند
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
این وبگاه در ستاد ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به شماره‌ی شامد: «1 - 1 - 769104 - 65 - 0 - 3» ثبت شده و تابع قوانین مکتوب جمهوری اسلامی ایران است. / مطالب این وبگاه، وقف عام بوده و نشر آن، حتی بدون نام، آزاد است