سؤال اول: آیا عقل معصوم با عقل غیر معصوم فرق دارد؟
جواب: این سؤال، بسیار مطرح میشود و جوابهای پریشان، موجب به اشتباه انداختن پرسشگران و حتی خیلی از علما و فضلا شده، پس بسیار لازم است به صورت روشن، به جواب آن پرداخته شود.
اگر منظور از «عقل»، «عقل آبی» بر طبق تعریف بالا باشد، عقل معصوم با عقل غیر معصوم، فرق چندانی ندارد. مُشت ضعیف، میتواند تخم مرغ خام را بشکند، مُشت متوسط، میتواند تخم مرغ آبپز را بشکند، مشت قوی، کُلُوخ1 را خُرد میکند. اما هیچکدام به توانایی انبُرهای صنعتی نیست. میتوان فرق عقل معصوم، با عقل غیر معصوم را در حد مشت ضعیف تا قوی دانست ولی نمیتوان مثل مشت ضعیف با انبر صنعتی دانست؛ زیرا خدای تعالی، بارها و بارها، استاد اعظم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) را به نادانی و گمراهی ـ در صورت نبودن هدایت الهی و وحی ـ منسوب میکند؛ مانند موارد زیر:
● محکم 1: «وَ کَذلِکَ أَوْحَینا إِلَیکَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما کُنْتَ تَدْری مَا الْکِتابُ وَ لاَ الْإیمانُ وَ لکِنْ جَعَلْناهُ نُوراً نَهْدی بِهِ مَنْ نَشاءُ مِنْ عِبادِنا»2
● محکم 2: «أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتِیمًا فَآوَى * وَ وَجَدَکَ ضَالاًّ فَهَدَى»3
● محکم 3: «وَ ما أَدْراکَ مَا الْحَاقَّةُ»4
● محکم 4: «وَ ما أَدْراکَ ما سَقَرُ»5
● محکم 5: «وَ ما أَدْراکَ ما یَوْمُ الْفَصْلِ»6
● محکم 6: «وَ ما أَدْراکَ ما یَوْمُ الدِّینِ»7
● محکم 7: «ثُمَّ ما أَدْراکَ ما یَوْمُ الدِّینِ»8
● محکم 8: «وَ ما أَدْراکَ ما سِجِّینٌ»9
● محکم 9: «وَ ما أَدْراکَ ما عِلِّیُونَ»10
● محکم 10: «وَ ما أَدْراکَ مَا الطَّارِقُ»11
● محکم 11: «وَ ما أَدْراکَ مَا الْعَقَبَةُ»12
● محکم 12: «وَ ما أَدْراکَ ما لَیلَةُ الْقَدْرِ»13
● محکم 13: «وَ ما أَدْراکَ مَا الْقارِعَةُ»14
● محکم 14: «وَ ما أَدْراکَ ما هِیَهْ»15
● محکم 15: «وَ ما أَدْراکَ مَا الْحُطَمَةُ»16
…………………………………………
1. گِل خشکشده و به هم چسبیده.
2. سورهی شورا، آیهی 52. ترجمه: و همان گونه [که بر پیامبران پیشین وحى کردیم] روحى را [چون قرآن] از امر خود به تو وحى کردیم. تو [پیش از این] نمىدانستى کتاب و ایمان چیست، ولى آن [کتاب] را نورى قرار دادیم که هر کس از بندگانمان را بخواهیم به وسیلهی آن هدایت مىکنیم.
3. سورهی ضحی، آیات 6 و 7. ترجمه: آیا تو را یتیم نیافت، پس پناه داد؟ و تو را بدون گمراه نیافت، پس هدایت کرد؟
4. سورهی حاقه، آیهی 3. ترجمه: و تو چه مىدانى که آن روز ثابت و حق چیست؟
5. سورهی مدثر، آیهی 27. ترجمه: و تو چه مىدانى سقر چیست؟
6. سورهی مرسلات، آیهی 14. ترجمه: و تو چه مىدانى روز داورى چیست؟
7. سورهی انفطار، آیهی 17. ترجمه: و تو چه مىدانى روز جزا چیست؟
8. سورهی انفطار، آیهی 18. ترجمه: باز چه مىدانى روز جزا چیست؟
9. سورهی مطففین، آیهی 8. ترجمه: و تو چه مىدانى که سجّین چیست؟
10. سورهی مطففین، آیهی 19. ترجمه: تو چه مىدانى علیین چیست؟
11. سورهی طارق، آیهی 2. ترجمه: و تو چه مىدانى چیزى که در شب پدیدار مىشود، چیست؟
12. سورهی بلد، آیهی 12. ترجمه: و تو چه مىدانى آن گردنه سخت چیست؟
13. سورهی قدر، آیهی 2. ترجمه: تو چه مىدانى شب قدر چیست؟
14. سورهی قارعه، آیهی 3. ترجمه: و تو چه مىدانى آن کوبنده چیست؟
15. سورهی قارعه، آیهی 10. ترجمه: و تو چه مىدانى هاویه چیست؟
16. سورهی همزه، آیهی 5. ترجمه: و تو چه مىدانى آن شکننده چیست؟