جواب 2: اگر منظورتان از عقل سلیم، «عقل سفید» باشد، جواب این است که چنین اجازهای نمیدهد و اعراض از ذکر حق تعالی را مذموم میشمارد. ولی اگر منظورتان، «عقل آبی» باشد، جواب این است که: بله، امکان دارد و بسیار اتفاق میافتد که صاحبان عقل آبی، دانسته و از روی اختیار، راه اعراض از ذکر حق تعالی را میپیمایند و به تنگناهای پس از آن نیز تن میدهند.
جواب 3: اعراض در این آیه، به معنی رویگردانی کلی و اساسی و عمدی است که منجر به تنگی زندگی دنیا و کوری حشر در عقباست. ولی هر گناهی، حتی اگر بر اثر غفلت یا فشار شهوت باشد، نوعی اعراض از ذکر است و اثرات سوء و تبعات منفیای بر روح و جان انسان میگذارد. البته استغفار، جلا دهندهی دلهای زنگار گرفته است و موجب میشود تمام یا بیشتر آثار منفی گناه، مرتفع گردیده و رفع و دفع شود.
جواب 4: عرض شد که آنچه شما شنیدهاید، موعظه بوده است نه تفسیر. کتاب تفسیر، کتاب علمی است و کتاب علمی، نمیتواند قفلهای دل را باز کرده و زنگار جان را بزداید.
جواب 5: میتوانید این آیه را تابلو کنید و جلو چشمتان قرار دهید ولی بدانید که اثرش تا زمانی است که اثر موعظهی آن عالم دینی در جانتان باشد. پس از آن، نسبت به پیام آیه، دچار نوعی قساوت قلب شده و مضمونش برایتان تکراری جلوه خواهد کرد. انسان، به نحوی آمیخته با نسیان (= فراموشی) است که نیاز دارد به طور مرتب، جرعههای موعظه بنوشد و الا دچار سنگدلی میشود. لذا مزهای که این آیه برای شما ـ بعد از شنیدن موعظه ـ دارد، برای کسی که آن مواعظ بلیغ را نشنیده، ندارد.
جواب 6: وقتی درهای دل، بسته میشود، نه این آیه که هزار آیهی دیگر هم بخواند، کارساز نیست. ولی خوب است در حال عادی که فشار شهوت و غضب در کار نیست، از خدای تعالی بخواهیم ما را در فشارها و هجوم وسوسههای شیطان رجیم، با قدرت عظیم خودش حفظ نماید و بین ما و معصیتش، مانع ستبر قرار دهد.