سؤال: آیا عمل به تمام قوانین منهاج فردوسیان، جلو زدن از نبی و وصی (علیهم السلام) نیست؟
تفصیل سؤال: تا آنجا که اطلاع داریم، رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و هیچ یک از ائمه‌ی طاهرین (علیهم‌السلام)، تمام قوانین عملی‌ای که در منهاج فردوسیان آمده را همواره مراعات نمی‌کرده‌اند. آیا اگر کسی تمام اینها را همواره مراعات کند، در عمل، از پیامبر و اهل بیت (علیهم‌السلام) جلو نمی‌زند؟ جلوزدنی که در قرآن کریم [1] ، نهی شده است؟
جواب: درست است که خدای تعالی در قرآن کریم، از جلو زدن از خدا و پیامبر، نهی فرموده است؛ ولی جلو زدن، به معنی مراعات دقیق و همواره‌ی قوانین عملی نیست.
علامه‌ی طباطبایی (ره) در تفسیر این آیه می‌نویسد:
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» کلمه‌ی «بَیْنَ یَدَیِ» در باره هر چیز استعمال شود، به معناى جلوى آن چیز است، و این استعمالى است شایع، چیزى که هست یا مجازى است و یا استعارهاى. و اینکه این کلمه را هم به خدا نسبت داده و هم به رسول خدا، خود دلیل بر این است که منظور از آن، جلو چیزیست مشترک بین خدا و رسول و آن مقام حکمرانى است، که مختص است به خداى سبحان و با اذنش به رسول او هم چنان که در جاى دیگر فرموده: «إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ» و نیز فرموده: «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِیُطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ».
و نیز شاهد بر اینکه مراد از «بین یدى» حکم است، این مىباشد که آیه‌ی شریفه را با جمله «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» آغاز، و با جمله «وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» ختم کرده، که از ظاهر آن برمىآید مراد از «بین یدى» آن مقامى است که ارتباط به مؤمنین متقى دارد، به کسانى ارتباط دارد که هم به خدا و رسولش ایمان دارند، و هم از آن دو پروا. و آن مقام، همان مقام حکم است که مؤمنین، احکام اعتقادى و عملى خود را از آن مقام مىگیرند.
با این تقریب روشن گردید که مراد از «لا تُقَدِّمُوا» هم این است که هیچ حکمى را بر حکم خدا و رسولش مقدم مدارید، حال یا مراد این است که قبل از گرفتن کلام و دستور خدا و رسول در باره حکم چیزى سخنى نگویید، و یا قبل از گرفتن دستور خدا عملى را انجام ندهید. لیکن از اینکه به دنبال کلام مىفرماید: «إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ خدا شنوا و داناست» مثل اینکه برمىآید مراد تقدیم قول است، نه تقدیم فعل و نه اعم از آن دو، که هم شامل قول شود و هم فعل، و گر نه اگر مراد قول و فعل هر دو بود، مىفرمود: «ان اللَّه سمیع بصیر؛ خدا شنوا و بیناست» هم سخن شما را مىشنود، و هم عمل شما را مىبیند، هم چنان که در بسیارى از موارد که پاى فعل در کار است کلمه «بصیر» را آورده، مثلا مىفرماید: «وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ». پس حاصل معناى آیه این شد: اى کسانى که ایمان آورده‌اید، در جایى که خدا و رسول او حکمى دارند، شما حکم نکنید. یعنى حکمى نکنید مگر به حکم خدا و رسول او؛ و باید که همواره این خصیصه در شما باشد، که پیرو و گوش به فرمان خدا و رسول باشید.
و لیکن از آنجایى که هر فعل و ترک فعلى که آدمى دارد، بدون حکم نمىتواند باشد و همچنین هر تصمیم و ارادهاى که نسبت به فعل و یا ترک فعلى دارد آن اراده نیز خالى از حکم نیست، در نتیجه مىتوان گفت که مؤمن نه تنها در فعل و ترک فعلش باید گوش به فرمان خدا باشد، بلکه در اراده و تصمیمش هم باید پیرو حکم خدا باشد. و نهى در آیه شریفه ما را نهى مىکند از اینکه هم به سخنى اقدام کنیم که از خدا و رسول نشنیدهایم و هم به فعلى و یا ترک فعلى اقدام کنیم که حکمش را از خدا و رسول نشنیدهایم، و هم نسبت به عملى اراده کنیم که حکم آن اراده را از خدا و رسولش نشنیدهایم. در نتیجه، آیه‌ی شریفه نظیر و قریب المعنى با آیه «بَلْ عِبادٌ مُکْرَمُونَ لا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ» مىشود که در باره‌ی اوصاف ملائکه مىفرماید: از کلام خدا سبقت نمىگیرند، و همواره به امر او عمل مىکنند. [ترجمه‌ی تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، جلد 18، صفحات 455 تا 457]
با این تفسیر، جلو زدن از خدا و رسول، در عمل کردن نیست؛ بلکه در حکم دادن و قانون‌گذاری است.
لازم به ذکر است که منهاجی، هیچ‌گاه به خودش اجازه نمی‌دهد دست به دین‌تراشی و نوآوری در اعتقادات و اعمال بزند؛ در حالی که این کار، در شیعه‌ی اثنی‌عشری، بسیار رایج و دارج است و از مراجع عظام تقلید گرفته تا سخنرانان مذهبی، مداحان، خانم جلسه‌ای‌ها، دعانویسان و هر کسی که اندکی ذوق بدعت‌گذاری داشته باشد، به خودش اجازه می‌دهد اعتقاد یا دستورالعملی بسازد و به بدنه‌ی بی‌دفاع شیعه‌ی اثنی‌عشری بچسباند.
………………………………
[1] سوره‌ی حجرات، آیه‌ی 1. می‌فرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَینَ یدَی اللهِ وَ رَسُولِهِ؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید از خدا و پیامبرش [در هیچ کاری] پیشی مجویید».