سؤال: چرا در منهاج فردوسیان، حکمت را از منافق و کافر نمی‌گیرند؟
تفصیل سؤال: در برخی روایات، امر شده‌ایم که حکمت را از منافق و کافر چینی بگیریم. چرا در منهاج فردوسیان، به بهانه‌ی برائت، به این دستور شرعی، عمل نمی‌کنند؟
جواب:
اولاً: حدیثی که استاد اعظم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:
«اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّین» [مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، طبرسی، صفحه‌ی 135، الفصل الثامن فی العلم و العالم و تعلیمه و تعلمه و استعماله]
ترجمه: دانش بجویید ولو در چین باشد.
به صورت مرسل یعنی بدون سلسله‌ی سند، ذکر شده است که از قدر و ارزش آن می‌کاهد.
ثانیاً: با چشم پوشی از مرسل بودن روایت، از لحاظ معنا، نشانه‌ی تأکید کلام برای نشان دادن ارزش کسب علم حقیقی است. چنان که این نحوه تعبیر در مورد اهمیت علم‌آموزی، به عبارت دیگری نیز وارد شده است. امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند:
«اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِخَوْضِ اللُّجَجِ، وَ شَقِّ الْمُهَجِ» [نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ورام بن ابی‌فراس، صفحه‌ی 108، لمع من کلام الإمام الصادق]
ترجمه: دانش بطلبید، هر چند با فرو رفتن در گرداب‌ها و در خطر افتادن جان‌ها باشد.
و واضح است که نمی‌توان قعر دریا را منبع علم دانست، بلکه برای تأکید علم‌آموزی است. یا این که امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند:
«صَلِّ فِی جَمَاعَةٍ وَ لَوْ عَلَی رَأْسِ زُجٍ» [محاسن، محدث برقی، جلد 2، صفحه‌ی 375، باب آداب المسافر؛ کافی، محدث کلینی، جلد 8، صفحه‌ی 349، حدیث إسلام علی (علیه‌السلام)؛ من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، جلد 2، صفحه‌ی 297، باب آداب المسافر]
ترجمه: نماز را به جماعت بجا آور، ولو بر نوک پیکان (نیزه) باشی.
که این سخن، به معنی استحباب نماز خواندن بر نوک پیکان [1] نیست، بلکه نوعی تأکید در باره‌ی خواندن نماز به جماعت، محسوب می‌شود.
ثالثاً: برای تشخیص حکمت از غیر حکمت، باید به محکمات آیات و رویات معتبر مراجعه کنیم، و گرنه نادانسته به ورطه‌ی گمراهی و دور شدن از معارف حقّه خواهیم افتاد. اما پس از این که حکمت را شناختیم، می‌توانیم برای تحکیم کلام و تسدید آن، از بیانات کم‌اعتبار یا از گویندگان منافق و مشرک، استفاده نماییم.
همین کار در تدوین نظام تربیتی منهاج فردوسیان انجام گرفته، یعنی پس از این که اصل اعتقاد یا دستور عملی، از واضحات و تصریحات قرآن کریم یا روایات معتبر استادان معظم منهاج فردوسیان (علیهم السلام) ثابت گردید، برای تحکیم و تسدید آن، از روایات کم‌اعتبار شیعه و همچنین روایات عامه نیز استفاده شده است.
………………………………
[1] پیکان: آهن تیزی که بر سر تیر می‌گذارند. البته برخی اهل لغت، «زُج» را به معنی آهن انتهای تیر نیز معنی کرده‌اند.