حاج فردوسی

حضرت علامه حسن زاده آملی (روحی فداه) می‌فرمایند: «در حدود بیست و پنج سال قبل، در فرخنده روزی، به محضر مبارک عَلَمَ عِلْم و طَوْدِ تحقیق، حِبْرِ فاخر و بحر زاخر، آیت حق، استاد بزرگوار جناب حاج شیخ محمد تقی آملی ـ کساه الله جلابیت رضوانه ـ تشرف حاصل کرده بودم. در آن اوان، در لیلة القدر تحقیق می‌نمودم، و به نوشتن رساله‌ای در لیلة القدر اشتغال داشتم، و مطالبی بسیار در این موضوع جمع‌آوری کرده بودم. به همین مناسبت، از لیلة القدر سخن به میان آوردم و نظر شریفش را در میان آن استفسار نمودم. از جمله اشاراتی که برایم بشارت بوده است مبذول داشتند اینکه فرمودند: به بیان امام صادق (علیه السلام) که جده‌اش صدیقه طاهر ـ سلام الله علیها ـ را لیلة القدر خوانده است و لیلة القدر را به آن جناب تفسیر فرموده است، دقت و تدبر نمایید.

پس از آن برای تحصیل حدیث فحص بسیار کرده‌ایم تا به ادراک آن در تفسیر شریف فرات کوفی ـ رضوان الله تعالی علیه ـ که حامل اسرار ولایت است توفیق یافته‌ایم و صورت آن این است:

فرات قال حدثنا محمد بن القاسم بن عبید معنعنا عن ابی عبدالله (علیه السلام) قال: انا انزلناه فی لیلة القدر، اللیلة فاطمة و القدر الله، فمن عرف فاطمة حق معرفتها فقد ادرک لیلة القدر، و انما سمیت فاطمة لان الخلق فطموا عن معرفتها، او معرفتها الشک من ابی القاسم. قوله و ما ادراک ما لیلة القدر لیلة القدر خیر من الف شهر یعنی خیر من الف مومن و هی اُم المومنین. تنزل الملائکة و الروح فیها، و الملائکة المومنون الذی یملکون علم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) و الروح القدس هی فاطمة. باذن ربهم من کل امر سلام هی حتی مطلع الفجر یعنی حتی یخرج القائم.

در حدیث شریف، حضرت امام صادق (علیه السلام) جده‌اش، حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا، را لیلة القدر معرفی فرمود. چرا حضرت صدیقه ـ سلام الله علیها ـ لیلة القدر نباشد، و حال آنکه یازده قرآن ناطق در این لیله نازل شده است؟ حدیث یاد شده خیلی بلند و متضمن مباحثی عرشی است …

انسان به فعلیت رسیده قرآن ناطق است؛ و امام صادق (علیه السلام) فرمود: من عرف فاطمه حق معرفتها فقد ادرک لیلة القدر. مبانی عقلی و نقلی داریم که منازل سیر حُبی وجود، در قوس نزول، معبر به لیل و لیالی است؛ چنانکه در معارج ظهور صعودی، به یوم و ایام بعضی از لیالی لیالی قدرند، و بعضی از ایام ایام الله. از این اشارت در «انا انزلناه فی لیلة القدر» و در حدیث مذکور و نظائر آنها تدبر بفرما اقرا و ارق».

این فاطمه (علیها السلام) که لیلة القدر یازده کلام الله ناطق است، که امام صادق فرمود: کسی حق معرفت به آن حضرت پیدا کند، یعنی به درستی او را بشناسد، لیلة القدر را ادراک کرده است. چه مرد و چه زن باید خودش را تزکیه نماید و حلقه بندگی در گوش کند. فیض حق وقف خاص کسی نیست؛ به قول شیرین حکیم ابوالقاسم فردوسی:

به داد و دهش یافت آن نیکویی * تو داد و دهش کن فریدون تویی

تقاضا دارم حدیثی که حضرت علامه به آن استناد کرده‌اند را از منهج خودتان بررسی بفرمایید.

با سپاس

باسمه تعالی

روز 22 ماه مبارک رمضان 1432 بود. هنگام افطار، شبکه قرآن را مشاهده می‌کردم که یک روحانی شناخته شده صحبت می‌کرد. حدیثی با این مضمون را خواند که لیلة القدر فاطمة. با تتبعی که انجام دادم چنین عبارتی را در روایات نیافتم بله روایتی بدین شکل در تفسیر فرات کوفی آمده است. فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ بْنِ عُبَیْدٍ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ‏ أَنَّهُ قَالَ‏ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ اللَّیْلَةُ فَاطِمَةُ وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَکَ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَ إِنَّمَا سُمِّیَتْ فَاطِمَةُ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا أَوْ مِنْ مَعْرِفَتِهَا الشَّکُّ [مِنْ أَبِی الْقَاسِمِ‏] وَ قَوْلُهُ‏ وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَعْنِی خَیْرٌ مِنْ أَلْفَ مُؤْمِنٍ وَ هِیَ أُمُّ الْمُؤْمِنِینَ‏ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها وَ الْمَلَائِکَةُ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ یَمْلِکُونَ عِلْمَ آلِ مُحَمَّدٍ ص‏ وَ الرُّوحُ الْقُدُسُ هِیَ فَاطِمَةُ ع‏ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ یَعْنِی حَتَّی یَخْرُجَ الْقَائِمُ (علیه السلام) [تفسیر فرات کوفی ص 581 و 582]

این حدیث دارای اشکالات متعددی می‌باشد.

1 ـ مهم‌ترین اشکال این روایت ضعف راویان آن می‌باشد. اگر قدری به کتب رجال نگاه بیاندازید می‌بینید که فرات و محمد بن القاسم بن عبید، دارای هیچ ترجمه ای نیستند. و هیچ کس آنها را تایید نکرده است.

2 ـ علاوه بر ضعف روایان، این روایت مرسله است. اینکه در روایت می‌گوید معنعناً هیچ فایده و ارزشی ندارد و بیشتر باعث شک و تردید می‌شود. به هر حال روایت مرسله است و ضعیف.

3 ـ مفاهیم این روایت با روایات مسلم و قطعی دیگر منافات دارد. مثل تفسیر الف شهر به الف مومن، تفسیر الروح به فاطمة و تفسیر مطلع الفجر به خروج قائم.

4 ـ مهم ترین نکته در این بحث، اعتقاد به مضامین یک روایت ضعیف است. من نمی‌دانم چه داعیه و انگیزه ای وجود دارد که مطالب سست و بی پایه را منشا معتقدات خود قرار دهیم. به نظر بنده اعتقادات یک مومن بایستی بر پایه های محکم استوار باشد و بسیار بسیار متاسف و ناخرسندم که استاد درس خارج فقه و اصول از روایات موهوم و شاید موضوع برای ترویج معارف اهل بیت استفاده می‌کند و هیچ چیزی به انداره ترویج و تبلیغ بد دین به معارف ناب و خالص اهل البیت لطمه نمی‌زند.

بر اساس همین احادیث ضعیف است که شهادت رابعه را اختراع کردند:

«بدان که از منازل سیر حبی در قوس نزولی به لیل و لیالی تعبیر می‌شود و در قوس صعودی به یوم و ایام تعبیر می‌گردد. پس عصمه الله الکبری حضرت فاطمه همانگونه که لیله القدر است همچنین یوم الله نیز می‌باشد. و انسان کامل در عصر محمدی، وعاء حقایق قرآن است. اگر خواهی چنین بگو: انسان کامل قرآن ناطق است. پس یازده قرآن ناطق از این شب مبارکه ای که شب قدر است و مادر امامان است، نازل شده است.

یکی از عزیزانم که آزادمردی است و در عرفان عملی دارای حظی وافر است و به القائات سبوحی نایل است و به گفتن این فصل اشهد ان فاطمه بنت رسول الله عصمه الله الکبری در فصول اذان و اقامه نماز عامل، در اثنای فصول اقامه نماز مغرب شب یک شنبه دهم ربیع الاول شنبه 1419 هجری قمری، برابر با 14/4/1377 هجری شمسی، خواست که فصل مذکور را اداء کند از نهاد دیوار مقابلش می‌شنود که کسی می‌گوید: اشهد ان فاطمة الزهراء حجة الله علی الحجج».

حاج فردوسی