سلام
در حدیثی از پیامبر (ص) از کتاب جامع الأخبار شعیری به شرح زیر آمده است:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): «وَ لَا تَسُبُّوا الْأَمْوَاتَ فَتُؤْذُوا الْأَحْیَاءَ» یعنی به مردگان دشنام ندهید، که با این کار، زندگان را میآزارید.
1 ـ آیا این حدیث معتبر است؟
2 ـ منظور از زندگان چه کسانی هستند؟
3 ـ فحش دادن به مُرده چه تأثیری بر او دارد؟
************
باسمه تعالی
سلام علیکم
جواب 1: اولاً: ثابت نیست که «جامع الاخبار» از شعیری باشد بلکه برایش تا هفت مؤلف برشمرده‌اند و این امر، از ارزش کتاب می‌کاهد.
ثانیاً: مؤلف جامع الاخبار، این حدیث را بدون سند نقل کرده و حدیث مرسل، ضعیف شمرده می‌شود.
ثالثاً: تنها منبعی که قبل از «جامع الاخبار» به ذکر این سخن به عنوان روایت پرداخته، «شهاب الاخبار» اثر قاضی قضاعی از علمای شافعی قرن پنجم است و قبل از آن، در هیچ‌یک از منابع حدیثی معتبر شیعه یافت نشد.
پس در مجموع، این حدیث، از نظر ما معتبر نیست، هر چند مضمونش منافاتی با کلیّات و مسلّمات دینی ندارد؛ بلکه تأییداتی نیز می‌توان برایش آورد.
جواب 2: منظور از زندگان، بازماندگان شخص مرده هستند. این حدیث در پی بیان این نکته است که وقتی به مرده‌ای فحش می‌دهید، ضرری به مرده نمی‌رساند ولی موجب خواهد شد بازماندگانش ناراحت شوند.
ملاصالح مازندرانی، شارح کافی می‌نویسد:
«رواه العامة عنه صلی اللّه علیه و آله قال: «لا تسبوا الاموات فتؤذوا الاحیاء» نهی عن سب المیت المشرک بخصوصه لانه یؤذی قریبه الحی من المؤمنین فی الحال بتألم قلبه اما لغضاضة تلحقه فی حسبه أولا لم یتحذر له من أجله و أذی المؤمن لا یجوز» [شرح الکافی، ملا صالح مازندرانی، جلد 11، صفحه‌ی 399، حدیث النبی صلى الله علیه و آله حین عرضت علیه الخیل ..]
ترجمه: عامه از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم) روایت کرده‌اند که مردگان را فحش ندهید که زندگان را آزار خواهید داد. نهی کرد از فحش دادن به مشرک مرده زیرا موجب اذیت نزدیکان زنده‌اش از مؤمنین می‌شود … و آزردن مؤمن جایز نیست.
جواب 3: فحش دادن به مرده، ضرری به او نمی‌رساند؛ ولی اگر فرزندان و بازماندگانش بشنوند، ناراحت خواهند شد.
موفق باشید
حاج فردوسی