حاج فردوسی

سلام
لطفاً نظرتان در مورد اظهار نظرهای رئیس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی! را بیان فرمایید.
با تشکر
در گفتگو با مهر عنوان شد؛ حجت الاسلام سید محمد سادات منصوری، رئیس مرکز پاسخگویی به سوالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی در مورد حکمت عنوان شدن ۲۳ ذیقعده به عنوان روز زیارتی امام رضا(ع) گفت: دلیلش روایاتی است که در این زمینه وجود دارد. ما روایتی داریم که می گویند در روز ۲۳ ذیقعده، زیارت امام رضا(ع) ثواب فراوانی دارد برای همین به خاطر وجود این روایت امروز را گفته‌اند روز زیارتی امام رضا(ع) باشد. امروز ظاهراً با روز دحوالارض هم تطبیق دارد. روز دحو الارض روزی است که می‌گویند زمین از زیر خانه کعبه گسترده شد. معنایش این است که زمین قبل از اینکه خشکی‌ها در آن نمایان شده باشد تماماً آب بوده و اقیانوس‌ها به هم متصل بوده‌اند و در این روز زمین پیدا و پدیدار شد و زندگی و امکان حیات روی خشکی به وجود آمد.
سادات منصوری در پاسخ به این سئوال که اساساً تعیین روز خاصی به عنوان روز زیارت چه حکمتی دارد، گفت: یک مطالبی است که مربوط به امور ماورای طبیعت و مافوق عقل و علم و دانش ما است. اینکه مثلاً چرا ۱۰ روز ایام حج را از اول ذی الحجه تا دهم ذی الحجه گذاشته‌اند و ایام حج و این عبادت خاص در این ده روز بنا شده است و در محرم و ذی القعده نیست، اینها را ما نمی‌دانیم. یک امورات فوق طبیعی است که حکمتش را خداوند متعال می‌داند و در مورد اینکه مثلا چه روزی، روز خاص زیارتی است، اینها اموری است از امورات غیبی که خود اهل بیت(ع) اطلاع دارند و دانش ما به آن اندازه نمی‌رسد ولی حتماً حکمتی در آن وجود دارد.
وی افزود: البته می شود حرفهایی زد مثلاً اینکه در روایت داریم که زیارت حضرت رضا(ع) حج فقرا است و هر کس به زیارت ایشان برود ثواب حج را برایش دارد. خب این قبل از ایام ذی الحجه و چند روز مانده به ایام ذی الحجه است که زیارت خانه خداست و می تواند مقدمه‌ای باشد برای کسانی که می‌خواهند به خانه خدا مشرف شوند تا زیارت حضرت رضا(ع) را بکنند و بروند به مدینه منوره و زیارت سایر اهل بیت(ع) و پیامبر خدا و سپس به خانه کعبه مشرف شوند.
وی در مورد اینکه چه اعمالی در این روز توصیه شده است، گفت: عمده ترین آن صلوات خاصه امام رضا(ع) است؛ اللهّمَ صَلّ عَلی عَلی بنْ موسَی الرّضا المرتَضی الامامِ التّقی النّقی و حُجّتک عَلی مَنْ فَوقَ الارْضَ و مَن تَحتَ الثری الصّدّیق الشَّهید صَلَوةَ کثیرَةً تامَةً زاکیَةً مُتَواصِلةً مُتَواتِرَةً مُتَرادِفَه کافْضَلِ ما صَلّیَتَ عَلی اَحَدٍ مِنْ اوْلیائِک. زیارت خاصه امام رضا(ع) در همین روز وارد شده و یکسری اعمال هم اعمال دحوالارض است که مستحباتی دارد که خوب است انسان انجام دهد.
رئیس مرکز پاسخگویی به سوالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی در مورد اینکه آیا از راه دور هم می شود این زیارت را انجام داد، تصریح کرد: البته وقتی می‌گویند زیارت یعنی رنج سفر را به خودتان هموار کنید بروید زیارت کنید از راه دور هم البته می‌شود زیارت کرد اما نه به آن فایده‌ای که خودتان حضوراً به آنجا مشرف شوید و امام رضا(ع) را زیارت کنید.
منبع: خبرگزاری مهر

************
باسمه تعالی

سلام علیکم
تذکر چند نکته بر متن فوق، لازم آمد، که بعد از توجه دادن به دو نکته، به آن می‌پردازیم؛

نکته‌ی اول: گوینده‌ی این سخنان، یک روحانی معمولی نیست؛ بلکه «رئیس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی سازمان تبلیغات اسلامی» است. پس اگر چنین فردی اشتباهی مرتکب شود، قابل اغماض نیست.

نکته‌ی دوم: منبع این مصاحبه، «خبرگزاری مهر» است که یکی از خبرگزاری‌های مشهور کشور می‌باشد. پس گفتگوی فلان وبلاگ‌نویس نیست که قابل اعتنا و اعتماد نباشد و به قول اهل حدیث، سندش ضعیف باشد.
اما نقدهایی که بر سخنان ایشان وارد است، بدین قرار می‌باشد:

نقد اول: از ایشان پرسیده شده،‌ چرا بیست و سوم ذی‌قعده، روز مخصوص زیارت امام رضا (علیه‌السلام) شمرده شده است و ایشان پاسخ می‌دهد: «دلیلش روایاتی است که در این زمینه وجود دارد. ما روایتی داریم که می‌گویند در روز ۲۳ ذیقعده، زیارت امام رضا(ع) ثواب فراوانی دارد»!
توجه داشته باشید که نه تنها «روایات» نداریم بلکه حتی «یک روایت» هم نداریم که زیارت امام رضا (علیه‌السلام) در روز بیست و سوم ذیقعده را دارای ثواب معمولی بداند چه رسد به ثواب فراوان.

نقد دوم: در ادامه‌ی افاضات قبل،‌ می‌فرماید: «امروز ظاهراً با روز دحوالارض هم تطبیق دارد».
توجه داشته باشید که روز مشهور به زیارت مخصوص امام رضا (علیه‌السلام)، روز بیست و سوم ذی‌قعده است و «دحو الارض» روز بیست و پنجم ذی‌قعده است. یعنی دو روز اختلاف وجود دارد که ایشان، با کلمه‌ی «ظاهراً» بحث را بر محور «دحو الارض» ادامه می‌دهد.

نقد سوم: از ایشان سؤال شده است: اساساً تعیین روز خاصی به عنوان روز زیارت چه حکمتی دارد؟ و ایشان جواب داده است: یک مطالبی است که مربوط به امور ماورای طبیعت و مافوق عقل و علم و دانش ما است. اینکه مثلاً چرا ۱۰ روز ایام حج را از اول ذی الحجه تا دهم ذی الحجه گذاشته‌اند و ایام حج و این عبادت خاص در این ده روز بنا شده است …
توجه داشته باشید که حج، سه روز است که عبارت باشد از هشتم (ترویه) و نهم (عرفه) و دهم (قربان). پس این که فرموده ده روز اول ماه ذی‌حجه، ایام حج است، درست نیست. یعنی اگر کسی روز هفتم ذی‌حجه هم مُحرِم شود، می‌تواند حج را بجا آورد و حاجی شود.

نقد چهارم: ایشان در تلاش برای یافتن دلیل محکم برای این که روز بیست و سوم ذی‌قعده روز زیارت مخصوص امام رضا (علیه‌السلام) است، می‌فرماید: «مثلاً اینکه در روایت داریم که زیارت حضرت رضا(ع) حج فقرا است …»
توجه داشته باشید که چنین چیزی در روایت نیامده است. از دیرباز در میان اهالی خراسان، مشهور بوده و هنوز هم مشهور است و چاووشان می‌خوانده‌اند و هنوز هم می‌خوانند که:

اغنیا مکه روند و فقرا سوی تو آیند * جان به قربان تو شاها، که حج فقرایی

پس اولاً این که زیارت آن حضرت، حج فقراست در روایت نیامده و ثانیاً فقط برای فقرای خراسان صدق می‌کند و الا فقیری که بخواهد از بندرعباس به زیارت آن حضرت بیاید، همان بهتر است که به حج برود و حج برایش ارزان‌تر تمام خواهد شد.

نقد پنجم: ایشان می‌فرماید: «و هر کس به زیارت ایشان برود ثواب حج را برایش دارد. خب این قبل از ایام ذی الحجه و چند روز مانده به ایام ذی الحجه است که زیارت خانه خداست و می تواند مقدمه‌ای باشد برای کسانی که می‌خواهند به خانه خدا مشرف شوند تا زیارت حضرت رضا(ع) را بکنند و بروند به مدینه و منوره و زیارت سایر اهل بیت(ع) و پیامبر خدا و سپس به خانه کعبه مشرف شوند»
توجه داشته باشید که روایات ما، همگی مربوط به سیصد سال اول اسلام است. اکنون سؤال این است که ائمه‌ی طاهرین (علیهم‌السلام) زمانی که به ادعای ایشان، فرموده‌اند (که البته نفرموده‌اند) زیارت حضرت امام رضا (علیه‌السلام) در روز بیست و سوم ذیقعده، ثواب حج دارد، چطور محاسبه‌ کرده‌اند که شخصی، بیست و سوم در خراسان باشد و دو هفته بعد به عنوان حاجی، در مکه احرام ببندد!
با توضیحات ریاست محترم مرکز پاسخگویی به امور دینی، به نظر می‌رسد این روایت فقط برای مردم مشهد و برای عصر هواپیما صادر شده باشد! البته عرض شد که اصلاً چنین روایتی نیست و نوبت به تفسیرهای بعدی نمی‌رسد.

نقد ششم: ایشان می‌فرماید: «و هر کس به زیارت ایشان برود ثواب حج را برایش دارد. خب این قبل از ایام ذی الحجه و چند روز مانده به ایام ذی الحجه است که زیارت خانه خداست و می تواند مقدمه‌ای باشد برای کسانی که می‌خواهند به خانه خدا مشرف شوند تا زیارت حضرت رضا(ع) را بکنند و بروند به مدینه و منوره و زیارت سایر اهل بیت(ع) و پیامبر خدا و سپس به خانه کعبه مشرف شوند»
اگر این تفسیر را بپذیریم، باید فقط کسی ثواب حج از زیارت امام رضا (علیه‌السلام) داشته باشد که بلافاصله سوار هواپیما شده و به حج برود! پس اگر به شهر و دیار خود برگردد، ثواب حج نخواهد داشت!

نقد هفتم: وی در مورد اینکه چه اعمالی در این روز توصیه شده است، گفت: عمده ترین آن صلوات خاصه امام رضا(ع) است؛ اللهّمَ صَلّ عَلی عَلی بنْ موسَی الرّضا المرتَضی الامامِ التّقی النّقی و حُجّتک عَلی مَنْ فَوقَ الارْضَ و مَن تَحتَ الثری الصّدّیق الشَّهید صَلَوةَ کثیرَةً تامَةً زاکیَةً مُتَواصِلةً مُتَواتِرَةً مُتَرادِفَه کافْضَلِ ما صَلّیَتَ عَلی اَحَدٍ مِنْ اوْلیائِک. زیارت خاصه امام رضا(ع) در همین روز وارد شده …
توجه داشته باشید که صلوات خاصه را مرحوم ابن قولویه (ره) در کامل الزیارات به این عبارت آورده است:
حَدَّثَنِی حَکیمُ بْنُ دَاوُدَ بْنِ حَکیمٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْخَطَّابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ بَکرِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ هِشَامٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ‏ أَصْحَابِنَا عَنْهُ قَالَ: إِذَا أَتَیتَ الرِّضَا عَلِی بْنَ مُوسَى ع فَقُلِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى عَلِی بْنِ مُوسَى الرِّضَا الْمُرْتَضَى الْإِمَامِ التَّقِی النَّقِی وَ حُجَّتِک عَلَى‏ مَنْ‏ فَوْقَ‏ الْأَرْضِ‏ وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَى الصِّدِّیقِ الشَّهِیدِ صَلَاةً کثِیرَةً نَامِیةً زَاکیةً مُتَوَاصِلَةً مُتَوَاتِرَةً مُتَرَادِفَةً کأَفْضَلِ مَا صَلَّیتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیائِک». [کامل الزیارات، ابن قولویه، الباب الثانی و المائة زیارة قبر أبی الحسن الرضا علیه السلام، صفحه‌ی 308]
این روایت، از یک سو، مرسل است یعنی آخرین حلقه‌ی راویان، مفقود است که از ارزش روایت، می‌کاهد و از سوی دیگر، مطلق است یعنی برای زمان و مکان خاصی صادر نشده است. پس اختصاص دادن این صلوات به روز بیست و سوم ذی‌قعده، وجهی ندارد.

نقد هشتم: وی در مورد اینکه چه اعمالی در این روز توصیه شده است، گفت: عمده ترین آن صلوات خاصه امام رضا(ع) است … یکسری اعمال هم اعمال دحوالارض است که مستحباتی دارد که خوب است انسان انجام دهد.
توجه داشته باشید که ایشان گر چه در اول مصاحبه می‌گوید: «امروز ظاهراً با روز دحوالارض هم تطبیق دارد» ولی در آخر مصاحبه، خواستار این است که مستحبات و اعمال دحوالارض نیز در روز بیست و سوم ذی‌قعده انجام شود! یعنی به طور ضمنی، تأیید می‌کند روز بیست و سوم ذی‌قعده، روز «دحو الارض» است!
لازم به ذکر است که در مصاحبه‌ی معظم‌له، تنها قسمتی که تقریباً خالی از اشکال بود، تعریف دحوالارض است که البته ربطی به امام رضا (علیه‌السلام) و بیست و سوم ذی‌قعده ندارد.
در پایان، برای ایشان و سایر عزیزانی که به شغل خطیر پاسخگویی به سؤالات دینی مشغولند، آرزوی موفقیت و بهروزی دارم.

موفق باشید
حاج فردوسی