حاج فردوسی

(تکامل، تدریجی است و سیر یک‌باره، ممکن نیست)

هیچکس نمی‌تواند به یکباره تمام اوامر شارع مقدس را بجا آورده و تمام نواهی‌اش را ترک کند، بلکه لازم است به تدریج از الاهم فالاهم شروع کرده و مهمترین و ضروری‌ترین اوامر و نواهی را ملتزم گردد و بعد از تمکن، طبقه‌ی نازل‌تر را به عمل در آورد.
به عبارت ساده، تربیت شدن، نیاز به زمان و برنامه‌ی مرحله به مرحله دارد. همان‌طور که ساختن بنا را نمی‌شود از سقف و گچبری‌ها شروع کرد بلکه باید از پی و پایه شروع نمود، ساختن اعتقادات و اعمال انسان نیز باید از امور مهم‌تر آغاز شده و در صورت فرصت و فراغت، به امور مهم و کم‌اهمیت پرداخته شود.
پس اگر کسی مثلاً بگوید سالک باید همت کند تا یکباره تمام دستورات را به اجرا در آورد و از ارتکاب همه‌ی منهیّات باز ایستد، یا بگوید نیازی نیست که از اهم شروع کند بلکه می‌تواند اول از امور کم اهمیت شروع کند و همان نتیجه را در همان زمان به دست آورد، «منهاج فردوسیان» را نتیجه نخواهد گرفت.

دلیل اثبات‌کننده: این مدعا علاوه بر داشتن پشتوانه‌ی عقلی، مستند به روایات نیز هست. سیره‌ی عقلا بر این جاری است که تمام کارهای عالم، تدریجی است و داشتن توقع تحوّلات دفعی، نشانه‌ی جهل یا جهالت صاحب توقع است. همچنین عقل، حکم می‌کند آنچه نفعش بیشتر است را زودتر جذب کنیم و آنچه ضررش بیشتر است را زودتر دفع نماییم. کسی اگر غیر این را معتقد باشد، خلاف حکم عقل سلیم، عمل خواهد کرد.
به عبارت دیگر،‌ این مطلب از بدیهیات عقلی و سیره‌ی مرسوم و معمول عقلاست. یعنی تمام مردم عاقل دنیا می‌دانند و اعتراف دارند که جلب منفعت بزرگتر، مقدم بر جلب منفعت کوچکتر است. همچنین می‌دانند که دفع ضرر بزرگتر، مقدم بر دفع ضرر کوچکتر است. و کسی که این مقدمه را نپذیرد، بر خلاف عقل سلیم و سیره‌ی عقلا رفتار کرده است.
روایاتی که این مقدمه را تأیید می‌کند، در کتاب «اصول استجماع منهاج فردوسیان»، مستندات طبقه‌بندی قوانین، آمده است.
رهرو راه سعادت در «منهاج فردوسیان» با ایمان به این که هر آنچه خدای متعال خواسته تا بنده‌اش ترک کند را باید ترک کند تا به سعادت ابدی برسد، (با عزم بر ترک جمیع معاصی) ترک کردن را از مهلکات بزرگ یعنی گناهان کبیره شروع می‌کند و سپس گناهان صغیره و سپس مکروهات شدیده و سپس مکروهات عادیه و ضعیفه را به مرور زمان ترک می‌نماید.
و با ایمان به این که تمام آنچه خدای متعال دوست دارد که توسط بنده‌اش به اجرا در آید را باید انجام داد تا به کمال مطلوب و جوار قرب الهی نایل شود، (با عزم بر انجام جمیع واجبات) انجام دادن و تمرین دادن اعضاء‌ و جوارح را از انجام فروع دهگانه‌ی اسلام آغاز می‌کند و سپس به انجام دادن سایر واجبات و سپس به انجام دادن مستحبات مؤکده و سپس به انجام دادن مستحبات عادیه و ضعیفه می‌پردازد.