نام کتاب:
نام این کتاب، «کتابُ النَّوادِر» است.
مؤلف کتاب:
مؤلف این کتاب، احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی (ق 3 ق) است.
خلاصه‌ی محتوای کتاب:
موضوعات مختلفی در این کتاب مطرح شده که برخی از آنها عبارتند از: بحث‌هایی درباره‌ی روزه در چند باب؛ احکام نذر و قسم؛ بحث مفصلی در کفارات مختلف طی چندین فصل؛ احکام و شرایط و محرمات ازدواج؛ عدّه‌ی طلاق؛ مناسک حج؛ دیات و حدود؛ مکاسب و معاملات. کتاب النوادر شامل 456 روایت است که در 37 باب تنظیم شده است.
بررسی‌های بیشتر:
کتاب نوادر احمد بن محمد بن عیسی، یکی از کتاب‌های روایی معتبر و از اصول اولیه‌ی شیعه به شمار میآید و از زمان نگارش، تا این زمان، در طول هزار سال، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه واقع شده است. از این کتاب در مجموعههای روایی بزرگ مانند کتب اربعه، وسائل الشیعه، بحار الأنوار و دیگر کتاب‌های روایی معتبر، نقل روایت شده و بر آن استناد کردهاند.
علامه مجلسی بعد از آن که احتمال میدهد این کتاب نوشته‌ی حسین بن سعید اهوازی باشد در ادامه مینویسد: «یظهر من بعض مواضع الکتاب الأول أنه کتاب النوادر لأحمد بن محمد بن عیسی القمی و علی التقدیرین فی غایة الاعتبار»[1]
شیخ حر عاملی در باره‌ی آن مینویسد: «دو نسخه‌ی صحیح و معتبر از این کتاب به دست من رسیده است که من در آن تحقیق کردم و دیدم اکثر روایات آن در کتب اربعه و کتاب‌های مشهور و متواتر دیگر موجود است و احادیث فراوانی از این کتاب را شیخ طوسی و شهید اول و ابن طاووس و حمیری و طبرسی و دیگران در تألیفات خود از این کتاب ـ که نوشته‌ی احمد بن محمد بن عیسی است ـ نقل کردهاند. این روایات هم اکنون نیز موجود است و قرائن و شواهد بر اعتبار این کتاب نیز فراوان است».
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری:
بنا بر آنچه گذشت، کتاب النوادر اشعری، از منابع استجماع تأسیسی قواعد نظری و قوانین عملی منهاج فردوسیان است.
-------------------------
[1]. بحار الأنوار، علامه مجلسی، جلد 1، صفحه‌ی 16. ترجمه: با توجه به برخی از عبارات کتاب، آشکار میشود که این کتاب، کتاب النوادر، نوشته‌ی احمد بن محمد بن عیسی قمی بوده و به هر حال، این کتاب در نهایت اعتبار است.