نام کتاب:
نام این کتاب، «التوحید» است.
مؤلف کتاب:
مؤلف این کتاب، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی (381 ق)، مشهور به «شیخ صدوق» است.
خلاصه‌ی محتوای کتاب:
موضوع کتاب، روایات استاد اعظم (صلی الله علیه و آله و سلّم) و ائمه‌ی معصومین (علیهم‌السلام) پیرامون توحید و شناخت ذات، صفات، اسماء و افعال خداوند متعال و دیگر مباحث مهم کلامی است.
توحید صدوق شامل روایاتی است از استادان منهاج فردوسیان (علیهم‌السلام) در باره‌ی توحید و مباحث مربوط به آن مانند: پاداش یکتا پرستان و عرفا، یکتاپرستی و نفی تشبیه، معنای واحد، توحید و موحد، معنای «قُل هوَ الله أحَد»، اثبات جسم و صورت نداشتن خداوند، روایات در باره‌ی دیدن خداوند، قدرت، صفات ذات و صفات افعال، تفسیر «کُلُّ شَیءٍ هالکٌ إلّا وَجهَه»، تفسیر «وَ الأرضُ جَمیعاً قَبضتُه»، نفی زمان و مکان و حرکت از خداوند متعال، اسماء الله، اثبات حدوث عالم و مباحث مفید و مهم فراوان دیگر.
کتاب توحید، مانند دیگر کتاب‌های شیخ صدوق، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته و از معتبرترین اصول روایی شیعه به شمار میآید.
بررسی‌های بیشتر:
این کتاب شامل 583 حدیث است که در 67 باب توسط مؤلف تنظیم شدهاند و روایات آن در بسیاری از مجموعههای روایی شیعه مانند بحار الانوار آمده و به آنها استناد شده است.
شرحهای متعددی بر این کتاب نگاشته شده مانند:
1 ـ شرح قاضی محمد سعید قمی شاگرد فیض کاشانی، که در سال 1099 به رشته‌ی تحریر درآمده است.
2 ـ شرح امیر محمد علی نائب الصداره، که آن را در شهر مقدس قم نوشته است.
3 ـ شرح فارسی مولی محمد باقر سبزواری، درگذشته به سال 1090 هجری.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری:
بنا بر آنچه گذشت، کتاب التوحید، از منابع استجماع تأسیسی قواعد نظری و قوانین عملی منهاج فردوسیان است.