سؤال: آیا میتوان برای زنده کردن مرده، التماس دعا داد؟ آیا چنین دعایی مستجاب میشود؟
جواب: هر کاری که خدا میتواند انجام دهد، میتوان از او درخواست کرد که انجام دهد. یکی از کارهایی که خداوند میتواند انجام دهد، برگرداندن روح به بدن و زنده کردن مردگان است. البته باید مصلحت هم باشد. مصلحت به این معنا که باید پس از برگرداندن روح به جسد، جسد شرایط ادامهی حیات را داشته باشد. پس کسی که مثلاً سر از بدنش جدا شده، ولو این که روح به بدنش برگردد، به خاطر این که نمیتواند زیاد دوام بیاورد و نهایتاً بعد از چند ثانیه دوباره میمیرد، زنده کردن چنین شخصی به مصلحت نیست. به مصلحت نیست یعنی بر طبق قاعده نیست و آن شخص، شرایط لازم برای پذیرفتن استجابت را ندارد.
همچنین زنده کردن مردگانی که دفن شدهاند، به مصلحت نیست. هر گاه کسی زیر خروارها خاک، زنده شود و روح به بدنش برگردد، چون شرایط زندگی مانند هوا، آب و غذا ندارد، با فاصلهی اندکی دوباره خواهد مرد. ولی برای زنده شدن مردهای که هنوز دفن نشده و بدنش به شرایطی نیست که نتواند روح را تحمل کند، مثلاً سرش جدا نگشته یا بدنش تکه تکه نشده، میتوان التماس دعا داد و قادر متعال، میتواند او را زنده کند و سالها عمر مجدد به او بدهد.
اشکال: هر انسانی در این دنیا، مهلت مشخصی دارد که نمیتوان آن را جلو انداخت و نمیشود آن را عقب انداخت. خدای تعالی در قرآن کریم به صراحت میفرماید: «وَ لِکُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ لاَ یَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَ لاَ یَسْتَقْدِمُونَ» [سورهی اعراف، آیهی 34]
ترجمه: و براى هر امتى، اجلى است پس چون اجلشان فرا رسد نه [میتوانند] ساعتى آن را پس اندازند و نه پیش.
و نیز میفرماید: «وَ لَن یُؤَخِّرَ اللَّهُ نَفْسًا إِذَا جَاء أَجَلُهَا» [سورهی منافقون، آیهی 11]
ترجمه: و هر کس اجلش فرا رسد، هرگز خدا [آن را] به تأخیر نمیاندازد.
جواب: در آیهی اول میفرماید: «براى هر امتى، مهلتى است پس چون مهلتشان فرا رسد نمیتوانند آن را پس و پیش کنند». تصریح آیه بر این است که خود انسان نمیتواند عمرش را کم یا زیاد کند، ولی خدا میتواند این کار را انجام دهد. هر گاه خود انسان بخواهد با انجام اعمالی عمرش را کمتر یا بیشتر کند، چنین چیزی امکان ندارد اما اگر از خدا بخواهد که خداوند عمرش را زیاد کند، خداوند این قدرت را دارد که این کار را انجام دهد. پس با التماس دعا میتوان عمر را زیاد کرد و اجل را به تأخیر انداخت؛ ولی خود انسان نمیتواند با ترفندی چنین کاری انجام دهد.
در آیهی دوم میفرماید: «هر کس مهلتش فرا رسد، هرگز خدا آن مهلت را به تأخیر نمیاندازد». به عبارت دیگر، خداوند بر عمر کسی «نمیافزاید»؛ ولی نمیگوید خدا «نمیتواند» بر عمر کسی بیفزاید. پس اگر «میتواند» عمر کسی را بیشتر کند، «میتوانیم» دعا کنیم و از او بخواهیم این کار را انجام دهد. پس باز هم نتیجه میگیریم که با التماس دعا میتوان عمر را زیاد کرد و اجل را به تأخیر انداخت؛ ولی به صورت پیشفرض، خداوند بنا ندارد بعد از پایان مهلت، بر عمر کسی بیفزاید.