غسل‌های واجب را هفت غسل بدانید: اول: غسل جنابت؛ دوم: غسل حیض؛ سوم: غسل نفاس؛ چهارم: غسل استحاضه؛ پنجم: غسل مسّ میّت؛ ششم: غسل میت؛ هفتم: غسلی که به واسطه‌ی نذر و قسم و مانند اینها بر خود واجب کنید.
احکام جنابت
مسأله‌ی 345: دو چیز را موجب جُنُب شدن بدانید: اول: جماع؛ دوم: بیرون آمدن منی، در خواب باشد یا بیداری، کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بیشهوت، با اختیار باشد یا بیاختیار.
مسأله‌ی 346: هر گاه رطوبتی از شما خارج شود و ندانید منی است یا ادرار یا غیر اینها، چنانچه با شهوت و جستن بیرون آمده و بعد از بیرون آمدن آن، بدنتان سست شده، آن رطوبت را منی بدانید و اگر هیچ یک از این نشانه‌ها را نداشته باشد، حکم منی بر آن بار نکنید مگر آن که علم یا اطمینان پیدا کنید که منی بوده است. ولی در منهاجیات و مریض، جستن را در بیرون آمدن آب، لازم ندانید، بلکه اگر با شهوت بیرون آمده باشد، در حکم منی بدانید و همچنین سست شدن بدن را لازم نشمارید.
مسأله‌ی 347: هر گاه مریض نباشید و آبی با جستن از شما بیرون آید و ندانید که با شهوت بوده یا نه، یا بعد از بیرون آمدن، بدنتان سست شده یا نه، بهتر است غسل کنید و بعد از باطل کردن غسل، برای نماز وضو بگیرید. همچنین است اگر بدانید آنچه خارج شده، یا ادرار است یا منی.
مسأله‌ی 348: بعد از بیرون آمدن منی، ادرار کنید، چون اگر ادرار نکنید و بعد از غسل، رطوبتی از شما بیرون آید که ندانید منی است یا رطوبت دیگر، باید دوباره غسل کنید.
مسأله‌ی 349: هر گاه آلت مردانگی خود را به اندازه‌ی ختنهگاه یا بیشتر ـ در زن یا مرد، در جلو یا عقب، در بالغ یا نابالغ ـ داخل کنید، اگر چه منی بیرون نیاید، خود را جُنُب بشمارید. همچنین اگر آلت مردانگی کسی در شما داخل شود ـ زن باشید یا مرد، از جلو باشد یا از عقب ـ باید خود را جُنُب بدانید.
مسأله‌ی 350: هرگاه شک کنید که به مقدار ختنهگاه را داخل کرده‌اید یا نه، غسل جنابت را لازم ندانید.
مسأله‌ی 351: نباید با حیوانی نزدیکی کنید ولی اگر مبتلا به چنین معصیتی شدید ـ چه منی از شما بیرون بیاید و چه بیرون نیاید ـ باید غسل کنید و بعد از باطل کردن غسل، برای نماز وضو بگیرید.
مسأله‌ی 352: اگر منی از جای خود حرکت کند ولی بیرون نیاید یا شک کنید که منی از شما بیرون آمده یا نه، غسل را لازم ندانید.
مسأله‌ی 353: هر گاه نمی‌توانید غسل کنید ولی تیمّم برایتان ممکن است، بهتر است بعد از داخل شدن وقت نماز، و قبل از خواندن نماز، با همسرتان نزدیکی نکنید.
مسأله‌ی 354: هر گاه در لباس خود منی ببینید و بدانید که از خود شماست و برای آن غسل نکرده باشید، باید غسل کنید و نمازهایی که یقین دارید بعد از بیرون آمدن منی خوانده‌اید را قضا کنید، ولی می‌توانید نمازهایی که احتمال می‌دهید بعد از بیرون آمدن آن منی خوانده باشید را قضا نکنید.
چیزهایی که نباید در حال جنابت انجام دهید
مسأله‌ی 355: پنج کار را نباید در حال جنابت انجام دهید:
اول: رساندن جایی از بدن به خط قرآن یا به اسم خدا به هر لغت که باشد و اسامی مبارک پیامبران و استادان منهاج (علیهمالسلام) و حضرت زهرا (علیهاالسلام).
دوم: رفتن در مسجدالحرام و مسجد استاد اعظم (صلی الله علیه و آله و سلّم) و حرم استادان منهاج (علیهمالسلام)، اگر چه از یک در داخل و از در دیگر خارج شوید.
سوم: توقف در مساجد دیگر، ولی می‌توانید از یک در داخل و از در دیگر خارج شوید، یا برای برداشتن چیزی بروید.
چهارم: گذاشتن چیزی در مسجد، بلکه از خارج هم چیزی در مسجد نیاندازید.
پنجم: خواندن سوره‌ای که سجده‌ی واجب دارد و آن را چهار سوره بدانید: فصلت، سجده، نجم و علق. و حتی یک حرف را هم به قصد یکی از این چهار سوره نباید بخوانید.
چیزهایی که بهتر است در حال جنابت ترک کنید
مسأله‌ی 356: بهتر است نُه کار را در حال جنابت انجام ندهید:
اول و دوم: خوردن و آشامیدن، مگر این که وضو بگیرید یا دستهایتان را بشویید.
سوم: خواندن بیشتر از هفت آیه از سوره‌هایی که سجده‌ی واجب ندارد.
چهارم: رساندن جایی از بدنتان به جلد و حاشیه و بین خط‌های قرآن.
پنجم: همراه داشتن قرآن.
ششم: خوابیدن، مگر این که وضو بگیرید یا به واسطه‌ی نداشتن آب، تیمّم بدل از غسل کنید.
هفتم: خضاب کردن به حنا و مانند آن.
هشتم: مالیدن روغن به بدن.
نهم: جماع کردن بعد از آن که محتلم شده‌اید، یعنی در خواب، منی از شما بیرون آمده است.
غسل جنابت
مسأله‌ی 357: غسل جنابت برای تحصیل طهارت از جنابت، خوب است ولی باید برای خواندن نماز واجب و مانند آن، غسل کنید و برای نماز میت و سجده‌ی شکر و سجده‌های واجب قرآن و سجده‌ی سهو، غسل جنابت را لازم ندانید.
مسأله‌ی 358: این که در وقت غسل، نیت کنید که غسلتان واجب است یا مستحب را لازم ندانید؛ و فقط باید به قصد قربت یعنی برای انجام فرمان خداوند متعال غسل کنید.
مسأله‌ی 359: هر گاه یقین کنید وقت نماز شده و نیت غسل واجب کنید، ولی بعد معلوم شود که پیش از وقت، غسل کرده‌اید، غسلتان را صحیح بدانید.
مسأله‌ی 360: غسل را چه واجب باشد و چه مستحب، به دو صورت ترتیبی و ارتماسی می‌توانید انجام دهید.
غسل ترتیبی
مسأله‌ی 361: در غسل ترتیبی باید به نیت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست، بعد طرف چپ بدنتان را بشویید. و اگر عمداً یا از روی فراموشی یا به واسطه‌ی ندانستن مسأله به این ترتیب عمل نکنید، دوباره به ترتیب غسل کنید.
مسأله‌ی 362: باید نصف ناف و نصف عورت خود را با طرف راست بدن و نصف دیگر را با طرف چپ بدن بشویید، بلکه بهتر است تمام ناف و عورت را با هر دو طرف بشویید.
مسأله‌ی 363: برای آنکه یقین کنید هر سه قسمت، یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ بدنتان را کاملاً غسل داده‌اید، باید هر قسمتی را که می‌شویند، مقداری از قسمت‌های دیگر را هم با آن قسمت بشویید. بلکه بهتر است تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن، و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدنتان بشویید.
مسأله‌ی 364: اگر بعد از غسل بفهمید جایی از بدنتان را نشسته‌اید ولی ندانید کجای بدنتان است، باید دوباره غسل کنید.
مسأله‌ی 365: اگر بعد از غسل بفهمید مقداری از بدنتان را نشسته‌اید، چنانچه از طرف چپ باشد، شستن همان مقدار را به نیت غسل، کافی بدانید، و اگر از طرف راست باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشویید. و اگر از سر و گردن باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشویید.
مسأله‌ی 366: اگر پیش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شک کنید، شستن همان مقدار را کافی بدانید ولی اگر در شستن مقداری از طرف راست شک کنید، باید بعد از شستن آن مقدار، طرف چپ را هم بشویید و اگر در شستن مقداری از سر و گردن شک کنید باید بعد از شستن آن، دوباره طرف راست و طرف چپ را بشویید و اگر بعد از تمام شدن طرف چپ شک کنید که یکی از اعضای سابق یا مقداری از آن را شسته‌اید یا نه، بهتر است آن قسمت و قسمت‌های بعد از آن را بشویید.
غسل ارتماسی
مسأله‌ی 367: در غسل ارتماسی باید آب، در یک لحظه، تمام بدنتان را فرا بگیرد. پس اگر به نیت غسل ارتماسی، در آب فرو روید، چنانچه پایتان روی زمین باشد، باید از زمین بردارید.
مسأله‌ی 368: در غسل ارتماسی باید قبل از این که همه‌ی بدنتان زیر آب برود، نیت کنید.
مسأله‌ی 369: اگر بعد از غسل ارتماسی بفهمید به مقداری از بدنتان آب نرسیده، چه جای آن را بدانید یا ندانید، باید دوباره غسل کنید.
مسأله‌ی 370: اگر برای غسل ترتیبی وقت ندارید ولی برای غسل ارتماسی وقت دارید، باید غسل را به صورت ارتماسی انجام دهید.
مسأله‌ی 371: هر گاه روزه‌ی واجب گرفته یا برای حج یا عمره، احرام بسته باشید، نباید غسل ارتماسی کنید. ولی اگر از روی فراموشی غسل ارتماسی کنید، آن را صحیح بشمارید.
احکام غسل کردن
مسأله‌ی 372: در غسل ارتماسی باید تمام بدنتان پاک باشد، ولی در غسل ترتیبی پاک بودن تمام بدنتان را لازم ندانید. و اگر تمام بدنتان نجس باشد، می‌توانید هر قسمتی را پیش از غسل دادن آن قسمت آب بکشید.
مسأله‌ی 373: هر گاه از حرام جُنُب شده باشید، نباید آبی که با آن غسل می‌کنید، به طوری گرم باشد که در حال غسل، عرق کنید.
مسأله‌ی 374: اگر در غسل به اندازه‌ی سر مویی از بدنتان نشسته بماند، غسلتان را باطل بدانید، ولی شستن جاهایی از بدن که دیده نمی‌شود، مثل داخل گوش و بینیتان را لازم ندانید.
مسأله‌ی 375: جایی را که شک دارید از ظاهر بدن است یا از باطن آن، باید بشویید.
مسأله‌ی 376: اگر سوراخ جای گوشواره و مانند آن به قدری گشاد باشد که داخل آن دیده شود، باید آن را بشویید ولی اگر دیده نشود، شستن داخل آن را لازم ندانید.
مسأله‌ی 377: چیزی را که مانع رسیدن آب به بدن است، باید برطرف کنید. و اگر پیش از آن که یقین کنید برطرف شده یا نه غسل نمایید، باید دوباره بعد از اطمینان از بر طرف شدن مانع، غسل کنید.
مسأله‌ی 378: اگر موقع غسل شک کنید، چیزی که مانع از رسیدن آب باشد، در بدنشان هست یا نه، باید وارسی کنید تا مطمئن شوید که مانعی نیست.
مسأله‌ی 379: در غسل باید تمام موهایتان ـ چه کوتاه باشند و چه بلند ـ را بشویید.
مسأله‌ی 380: تمام شرطهایی که برای صحیح بودن وضو گفته شد، مثل پاک بودن آب و غصبی نبودن آن، در صحیح بودن غسل هم شرط بدانید ولی در غسل، شستن بدن از بالا به پایین را لازم ندانید، و نیز در غسل ترتیبی، شستن فوری هر قسمت بعد از شستن قسمت قبل را لازم ندانید، بلکه می‌توانید بعد از شستن سر و گردن مقداری صبر کنید و بعد طرف راست را بشویید و بعد از مدتی طرف چپ را بشویید. ولی اگر نمی‌توانید از بیرون آمدن ادرار و مدفوع خودداری کنید، اگر در تمام وقت به اندازه‌ای که غسل کنید و نماز بخوانید، ادرار و مدفوع از شما بیرون نمی‌آید، باید هر قسمت را فوراً بعد از قسمت دیگر غسل دهید و بعد از غسل هم فوراً نماز بخوانید. و همچنین است حکم مستحاضه که بعداً گفته خواهد شد.
مسأله‌ی 381: هر گاه قصد داشته باشید پول حمامی را ندهید یا بدون اینکه بدانید حمامی راضی است یا نه، بخواهید پول غسل را نسیه پرداخت کنید، اگر چه بعداً حمامی را راضی کنید، باید دوباره غسل نمایید.
مسأله‌ی 382: اگر حمامی راضی باشد که پول حمام، نسیه بماند ولی شما که غسل می‌کنید، قصدتان این باشد که طلب او را ندهید، یا از مال حرام بدهید، باید دوباره غسل کنید.
مسأله‌ی 383: نباید پول غسل را از پول حرام یا پولی که خمس آن را نداده‌اید پرداخت نمایید و اگر چنین کنید، غسلتان را باطل بدانید.
مسأله‌ی 384: اگر مخرج مدفوع را در آب خزینه یا استخر تطهیر کنید و پیش از غسل شک کنید که چون در خزینه یا استخر تطهیر کردید، حمامی یا صاحب استخر به غسل کردن شما راضی است یا نه، باید پیش از غسل، حمامی یا صاحب استخر را راضی کنید.
مسأله‌ی 385: هر گاه شک کنید که غسل کردید یا نه، باید غسل کنید. ولی اگر بعد از غسل شک کنید که غسلتان درست بوده یا نه، اگر احتمال بدهید که در وقت غسل ملتفت بودید که صحیح بجا آورید، دوباره غسل کردن را لازم ندانید.
مسأله‌ی 386: اگر در بین غسل، حدث اصغر از شما سر بزند مثلاً ادرار کنید، باید غسل را از سر بگیرید و بعد از غسل، کاری که وضو را باطل می‌کند انجام داده و برای نماز، وضو بگیرید.
مسأله‌ی 387: هرگاه به خیال این که به اندازه‌ی غسل و نماز وقت دارید، برای خصوص آن نماز غسل کنید و معلوم شود که کمتر از غسل و تمام نماز وقت داشته‌اید، باید دوباره غسل کنید.
مسأله‌ی 388: هر گاه جُنُب شده باشید و شک کنید برای آن جنابت، غسل کرده‌اید یا نه، نمازهایی که خوانده‌اید را صحیح بشمارید، ولی برای نمازهای بعدی باید غسل کنید.
مسأله‌ی 389: هر گاه چند غسل بر شما واجب باشد، می‌توانید به نیت همه‌ی آنها یک غسل به جا آورید، و همچنین می‌توانید آنها را جدا جدا انجام دهید.
مسأله‌ی 390: هر گاه بر جایی از بدنتان آیه‌ی قرآن یا اسم خداوند متعال نوشته یا خالکوبی شده باشد، اگر ممکن است، باید آن را از بین ببرید و اگر ممکن نیست، باید وضو و غسل را ارتماسی انجام دهید و چنانچه بخواهید وضو و غسل را ترتیبی بجا آورید، باید آب را طوری به بدنتان برسانید که دستتان به آن نوشته نرسد.
مسأله‌ی 391: هر گاه غسل جنابت کرده باشید، نباید با آن نماز بخوانید بلکه باید بعد از غسل، کاری که وضو را باطل می‌کند انجام دهید، سپس برای نماز، وضو بگیرید.