حاج فردوسی

مسأله‌ی 1126: دوازده چیز را باطل‌کننده‌ی نماز بشمارید که آنها را «مبطلات» می‌گویند:
اول: آنکه در بین نماز، یکی از شرط‌های آن از بین برود، مثلاً در بین نماز بفهمید لباس یا مکانتان غصبی است.
دوم: آن که در بین نماز، عمداً یا سهواً یا از روی ناچاری، چیزی که وضو یا غسل را باطل می‎کند پیش آید، مثلاً ادرار از شما خارج شود. ولی اگر نمی‎توانید از بیرون آمدن ادرار یا مدفوع خودداری کنید، اگر در بین نماز، ادرار یا مدفوع از شما خارج شود، چنانچه به دستوری که در احکام وضو گفته شد، رفتار نمایید، نمازتان را صحیح بدانید. و نیز اگر در بین نماز از منهاجیات مستحاضه، خون خارج شود، در صورتی که به دستور استحاضه رفتار کرده باشند، نمازشان را صحیح بشمارند.
مسأله‌ی 1127: هر گاه بیاختیار خوابتان ببرد، اگر ندانید که در بین نماز خوابتان برده یا بعد از آن، باید نمازتان را دوباره بخوانید. ولی اگر تمامشدن نماز را بدانید، ولی شک کنید که خواب در بین نماز بوده یا بعد، نمازتان را صحیح بدانید.
مسأله‌ی 1128: اگر بدانید به اختیار خودتان خوابیدید و شک کنید که بعد از نماز بوده یا در بین نماز یادتان رفته که مشغول نماز هستید و خوابیدند، نمازتان را دوباره بخوانید.
مسأله‌ی 1129: اگر در حال سجده از خواب بیدار شوید و شک کنید که در سجده‌ی آخر نماز هستید یا در سجده‌ی شکر، باید آن نماز را دوباره بخوانید.
سوم: آنکه مثل بعض کسانی که شیعه نیستند، دست‎هایتان را روی هم بگذارید.
مسأله‌ی 1130: هرگاه برای ادب، دستهایتان را روی هم بگذارید، اگر چه مثل آنها نباشد، باید نمازتان را دوباره بخوانید، ولی اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا برای کار دیگری مثل خاراندن دست و مانند آن، دستهایتان را روی هم بگذارید، دارای اشکال ندانید.
چهارم: آن‌که بعد از خواندن سوره‌ی حمد، «آمین» بگویید، ولی اگر اشتباهاً یا از روی تقیه بگویید، نمازتان را باطل نشمارید.
پنجم: آن‌که عمداً یا از روی فراموشی، پشت به قبله کنید، یا به طرف راست یا چپ قبله بر گردید، بلکه اگر عمداً به قدری بر گردید که نگویند رو به قبله هستید، اگر چه به طرف راست یا چپ نرسد، باید نمازتان را دوباره بخوانید.
مسأله‌ی 1131: اگر عمداً سرتان را به پشت برگردانید، نمازتان را باطل بشمارید و همچنین اگر عمداً همه‌ی صورت را به طرف راست یا چپ قبله برگردانید. بلکه اگر سهواً هم صورت را به این مقدار برگردانید، باید نماز را تمام کرده و دوباره بخوانید.
ششم: آن‌که عمداً کلمه‎ای بگویید که یک حرف یا بیشتر داشته باشد، اگر چه معنی هم نداشته باشد، ولی اگر سهواً بگویید، نمازتان را باطل نشمارید. ولی بعد از نماز باید دو سجده‌ی سهو بجا آورید.
مسأله‌ی 1132: اگر کلمه‌ای بگویید که یک حرف دارد، چه آن کلمه معنی داشته باشد مثل «ق» که در زبان عربی به معنای «نگهداری کن» است و چه معنی نداشته باشد، باید نمازتان را تمام کرده و دوباره بخوانید.
مسأله‌ی 1133: سرفه کردن و آروغ زدن در نماز را دارای اشکال ندانید ولی نباید «آخ» و «آه» و مانند اینها که دو حرف است بگویید و اگر عمدی بگویید، باید نمازتان را دوباره بخوانید.
مسأله‌ی 1134: هر گاه بخواهید چیزی را به دیگری بفهمانید، می‌توانید ذکری از اذکار نماز که مشغول آن هستید را با صدای بلند بگویید، ولی نباید به قصد فهماندن، ذکری را در غیر موضعش بگویید، مثل این که در وسط قرائت سوره‌ی حمد، «اللهُ اکبر» بگویید. همچنین نباید قسمتی از حمد یا سوره‌ی نمازهای ظهر یا عصر را به قصد فهماندن مطلبی به دیگری، بلند بگویید و اگر چنین کنید، باید نمازتان را دوباره بخوانید.
مسأله‌ی 1135: خواندن قرآن در نماز، غیر از چهار سوره‌ای که سجده‌ی واجب دارد و در احکام جنابت گفته شد، و نیز دعا کردن در نماز را دارای اشکال ندانید، ولی به غیر زبان عربی دعا نکنید.
مسأله‌ی 1136: می‌توانید چیزی از حمد و سوره یا ذکرهای نماز را عمداً یا احتیاطاً چند مرتبه بگویید، ولی اگر از روی وسواس چند مرتبه بگویید، باید نمازتان را دوباره بخوانید.
مسأله‌ی 1137: نباید در حال نماز به دیگری سلام کنید و اگر دیگری به شما سلام کند، با «سلام» یا «سلام علیکم» جواب دهید و نباید «علیکم السلام» بگویید.
مسأله‌ی 1138: باید جواب سلام را ـ چه در نماز و چه در غیر نماز ـ فوراً بگویید و اگرعمداً یا از روی فراموشی، جواب سلام را به قدری به تأخیر اندازید که جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشید، نباید جواب بدهید و اگر در نماز نباشید، جواب دادن را لازم ندانید.
مسأله‌ی 1139: باید جواب سلام را طوری بگویید که سلامکننده بشنود، ولی اگر سلامکننده کم‌شنوا یا ناشنوا باشد، به طور معمول جواب بدهید و در صورت امکان، با حرکت لب یا اشاره‌ی دست یا سر، جواب را بفهمانید.
مسأله‌ی 1140: جواب سلام را در حال نماز، به قصد امتثال امر شارع مقدس بگویید، نه به قصد قرآن یا دعا یا ردّ جواب.
مسأله‌ی 1141: اگر زن یا مرد نامحرم یا بچه‌ی ممیز یعنی بچه‌ای که خوب و بد را می‌فهمد به شما در حال نماز سلام کند، باید جوابش را بدهید. ولی در جواب سلام زن باید بگوید: «سلامٌ علیکْ» و کاف را حرکت ندهید.
مسأله‌ی 1142: باید در حال نماز، جواب سلام را بدهید، ولی اگر جواب ندادید، نمازتان را صحیح بدانید. و پس از نماز، استغفار کنید.
مسأله‌ی 1143: هر گاه در نماز باشید و شخصی، غلط به شما سلام کند، به طوری که سلام حساب نشود، نباید جوابش را بدهید.
مسأله‌ی 1144: جواب دادن به سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام می‌کند را لازم ندانید. و در جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان بگویید: «عَلَیکْ».
مسأله‌ی 1145: هر گاه گروهی باشید و کسی به شما سلام کند، همگی باید جوابش را بدهید ولی یکی از شما جواب بدهد، کافی از جوابدادن بقیه بدانید.
مسأله‌ی 1146: هر گاه گروهی باشید و کسی به شما سلام کند، ولی کسی که مقصود سلام‌کننده نبوده جواب بدهد، باز هم همگی یا یکی از شما باید جواب سلامش را بدهید.
مسأله‌ی 1147: هر گاه در حال نماز باشید و کسی به عده‌ای سلام کند و شک کنید که سلام‌کننده قصد سلام کردن به شما را هم داشته یا نه، نباید جواب بدهید و همچنین است اگر بدانید قصد شما را هم داشته ولی دیگری جواب سلام را بدهد، اما اگر بدانید که قصد شما را هم داشته و دیگری جواب نداد، باید جواب سلامش را بدهید.
مسأله‌ی 1148: سلام کردن را خوب بدانید و سعی کنید در حال سواره به پیاده‌ها، در حال ایستاده به نشسته‌ها و همچنین به بزرگترها سلام کنید.
مسأله‌ی 1149: هر گاه همزمان با این که به کسی سلام می‌کنید، آن شخص هم به شما سلام کند، باید جواب سلامش را بدهید.
مسأله‌ی 1150: جواب سلام را در غیر نماز، به بهتر از سلام بگویید، مثلاً اگر کسی گفت: «سَلامٌ عَلَیکمْ» در جوابش بگویید: «سَلامٌ عَلَیکمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ».
هفتم: آن‌که با صدا و عمدی بخندید. و چنانچه سهواً با صدا بخندید، به طوری که صورت نماز از بین برود، باید نمازتان را دوباره بخوانید، ولی لبخند و تبسم را باطل‌کننده‌ی نماز نشمارید.
مسأله‌ی 1151: اگر برای جلوگیری از صدای خنده، حالتان تغییر کند مثلاً رنگتان سرخ شود، چنانچه از صورت نمازگزار بیرون روید، باید نمازتان را دوباره بخوانید.
هشتم: آن‌که برای کار دنیا، عمداً ـ چه با صدا و چه بدون صدا ـ گریه کنید، ولی می‌توانید از ترس خدا یا برای آخرت ـ چه آهسته و چه بلند ـ گریه کنید.
نهم: آن‌که کاری انجام دهید که صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و به هوا پریدن و مانند اینها، کم باشد یا زیاد، عمداً باشد یا از روی فراموشی، ولی کاری که صورت نماز را به هم نزند، مثل اشاره کردن به دست را دارای اشکال ندانید.
مسأله‌ی 1152: اگر در بین نماز به قدری ساکت بمانید که نگویند نماز می‌خوانید، باید نمازتان را دوباره بخوانید.
مسأله‌ی 1153: اگر در بین نماز کاری انجام دهید یا مدتی ساکت شوید و شک کنید که نماز به هم خورده یا نه، نمازتان را تمام کرده و دوباره بخوانید.
دهم: آن‌که در نماز به نحوی بخورید یا بیاشامید که نگویند نماز می‎خواند، چه عمداً باشد یا از روی فراموشی، باید نمازتان را دوباره بخوانید. ولی هر گاه بخواهید روزه بگیرید، اگر پیش از اذان صبح، در حال نماز مستحبی، تشنه باشید، چنانچه بترسید که اگر نماز را تمام کنید صبح شود، در صورتی که آب روبروی‌تان در دو سه قدمی باشد، می‎توانید در بین نماز، آب بیاشامید، اما نباید کار دیگری که نماز را باطل می‎کند، مثل پشت کردن به قبله انجام ندهید.
مسأله‌ی 1154: در نماز، هیچ چیز نخورید و نیاشامید، چه موالات نماز به هم بخورد و چه به هم نخورد و چه بگویند نماز می‌خوانید و چه نگویند.
مسأله‌ی 1155: هر گاه در بین نماز، غذایی که لابلای دندانهایتان مانده، بیرون آید، آن را فرو نبرید و همچنین نباید قند یا شکر و مانند اینها در دهانتان مانده باشد و در حال نماز، کم کم آب شود.
یازدهم: آن‌که در رکعت‎های نماز دو رکعتی و سه رکعتی یا در دو رکعت اول نمازهای چهار رکعتی، شک کنید به صورتی که در حال شک باقی بمانید و گمانتان به هیچ طرفی نرود.
دوازدهم: آن‌که رکن نماز را عمداً یا سهواً کم یا زیاد کنید، یا چیزی را که رکن نیست، عمداً کم یا زیاد نمایید.
مسأله‌ی 1156: اگر بعد از نماز شک کنید که در بین نماز، کاری که نماز را باطل می‌کند انجام داده‌اید یا نه، نمازتان را صحیح بدانید.

چیزهایی که خوب است در حال نماز ترک کنید
مسأله‌ی 1157: صورتتان را در حال نماز، حتی کمی به طرف راست یا چپ نگردانید و چشمهایتان را نبندید و به طرف راست و چپ نگردانید و با ریش و دست خود بازی نکنید و انگشتانتان را داخل هم ننمایید و آب دهان نیاندازید و به خط قرآن یا کتاب یا خط انگشترتان نگاه نکنید و نیز موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذکر، برای شنیدن حرف کسی ساکت نشوید، بلکه هر کاری که خضوع و خشوع را از بین ببرد، ترک کنید.
مسأله‌ی 1158: موقعی که خوابتان می‌آید و نیز موقع خودداری کردن از ادرار و مدفوع نماز نخوانید و همچنین جوراب تنگ که پایتان را فشار دهد، در نماز نپوشید. و تفصیل این مسائل در قوانین عملی منهاج فردوسیان آمده است.

مواردی که می‌توانید برای آن، نماز واجب را بشکنید
مسأله‌ی 1159: نباید نماز واجب را از روی اختیار بشکنید، ولی برای حفظ مال و جلوگیری از ضرر مالی یا بدنی می‌توانید بشکنید.
مسأله‌ی 1160: اگر حفظ جان خودتان یا کسی که حفظ جانش واجب است یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب می‌باشد، بدون شکستن نماز ممکن نباشد، باید نماز را بشکنید، ولی برای مالی که اهمیت ندارد، نمازتان را نشکنید.
مسأله‌ی 1161: اگر در وسعت وقت مشغول نماز باشید و طلبکارتان طلب خود را مطالبه کند، چنانچه بتوانید، باید در بین نماز، طلب او را بدهید و اگر بدون شکستن نماز، دادن طلب او ممکن نباشد، باید نماز را بشکنید و طلب او را بدهید، بعد نماز را بخوانید.
مسأله‌ی 1162: اگر در بین نماز بفهمید که مسجد نجس است، چنانچه وقت تنگ باشد، باید نماز را تمام کنید و اگر وقت وسعت دارد و تطهیر مسجد، نماز را به هم نمی‌زند، باید در بین نماز تطهیر کنید، بعد بقیه‌ی نماز را بخوانید و اگر نماز را به هم می‌زند، در صورتی که بعد از نماز، تطهیر مسجد ممکن باشد، نمازتان را تمام کنید، ولی اگر بعد از نماز، تطهیر مسجد ممکن نباشد یا تأخیر تا بعد از نماز، هتک مسجد باشد، باید نمازتان را بشکنید و مسجد را تطهیر نمایید، بعد نماز را بخوانید.
مسأله‌ی 1163: جایی که باید نماز را بشکنید، اگر نماز را تمام کنید، خود را معصیت‌کار بدانید و استغفار کنید و نمازتان را دوباره بخوانید.
مسأله‌ی 1164: اگر پیش از آنکه به اندازه‌ی رکوع خم شوید، یادتان بیاید که اذان و اقامه را فراموش کرده‌اید، چنانچه وقت نماز وسعت دارد، خوب است نیت نماز را به نافله تبدیل کرده و رها کنید، سپس نماز را با اذان و اقامه بخوانید.