حاج فردوسی

وقتی مسافر هستید باید نماز ظهر و عصر و عشاءتان را با هشت شرط، شکسته (قصر) یعنی دو رکعت بخوانید.
شرط اول: آن که سفرتان کمتر از هشت فرسخ شرعی نباشد، و این مسافت، بین چهل تا چهل و پنج کیلومتر است.
مسأله‌ی 1272: هر گاه رفتن و برگشتنتان هشت فرسخ است، چنانچه هیچ یک از رفتن و برگشتنتان کمتر از چهار فرسخ نباشد، باید نماز را شکسته بخوانید، ولی اگر رفتن یا برگشتنتان کمتر از چهار فرسخ باشد، مثلاً اگر رفتنتان سه فرسخ و برگشتنتان پنج فرسخ، یا رفتنتان پنج فرسخ و برگشتنتان سه فرسخ باشد، باید نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1273: اگر رفتن و برگشتنتان هشت فرسخ باشد، باید نمازتان را شکسته بخوانید، چه همان روز و شب بخواهید برگردید یا غیر آن روز و شب. اگر چه بهتر است که اگر همان روز یا شب آن بر نمی‌گردید، تمام نیز بخوانید.
مسأله‌ی 1274: اگر سفرتان مختصری از هشت فرسخ کمتر باشد یا ندانید که سفرتان هشت فرسخ است یا نه، نباید نماز را شکسته بخوانید و چنانچه شک کنید که سفرتان هشت فرسخ است یا نه، در صورتی که تحقیق کردن برایتان مشقت دارد، باید نمازتان را تمام بخوانید و اگر مشقت ندارند، باید تحقیق کنید و اگر دو عادل بگویند، یا بین مردم معروف باشد که سفرتان هشت فرسخ است، نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1275: اگر یک عادل خبر دهد که سفرتان هشت فرسخ است، باید نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید و روزه بگیرید و قضای آن را هم بجا آورید.
مسأله‌ی 1276: هر گاه یقین داشته باشید سفرتان هشت فرسخ است، اگر نمازتان را شکسته بخوانید و بعد بفهمید که هشت فرسخ نبوده، باید آن را چهار رکعتی بجا آورید و اگر وقت گذشته، قضا نمایید.
مسأله‌ی 1277: هر گاه قصد مسافرت به محل معینی نموده و یقین داشته باشید سفرتان هشت فرسخ نیست یا شک داشته باشید که هشت فرسخ هست یا نه، چنانچه در بین راه یا بعد از رسیدن به مقصد بفهمید که سفرتان هشت فرسخ بوده، باید نماز را شکسته بخوانید و اگر تمام خوانده‌اید، دوباره شکسته بجا آورید و در صورتی که وقت گذشته باشد، باید نماز را دوباره قضا نمایید.
مسأله‌ی 1278: اگر بین دو محلی که فاصله‌ی آنها کمتر از چهار فرسخ است، چند مرتبه رفت و آمد کنید، اگر چه روی هم رفته هشت فرسخ شود، باید نماز را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1279: اگر محلی دو راه داشته باشد، یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد، چنانچه از راهی که هشت فرسخ است به آنجا بروید، باید نمازتان را شکسته بخوانید و لی اگر از راهی که هشت فرسخ نیست، بروید باید تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1280: باید ابتدای هشت فرسخ را از خانه‌های آخر شهر حساب کنید.
شرط دوم: آن که از اول مسافرت، قصد هشت فرسخ را داشته باشید، پس اگر به جایی که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کنید، و بعد از رسیدن به آنجا قصد کنید جایی بروید که با مقداری که آمده‌اید هشت فرسخ شود، چون از اول، قصد هشت فرسخ را نداشته‌اید، باید نمازتان را تمام بخوانید، ولی اگر بخواهید از آنجا هشت فرسخ بروید، یا چهار فرسخ بروید و برگردید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1281: هر گاه ندانید سفرتان چند فرسخ است مثلاً برای پیدا کردن گمشده‌ای مسافرت کنید و ندانید که چه مقدار باید بروید تا آن را پیدا کنید، باید نمازتان را تمام بخوانید ولی در برگشتن، چنانچه تا وطنتان یا جایی که می‌خواهید ده روز در آن جا بمانید، هشت فرسخ یا بیشتر باشد باید نماز را شکسته بخوانید و نیز اگر در بین رفتن قصد کنید که چهار فرسخ بروید و برگردید، چنانچه رفتن یا برگشتنتان کمتر از چهار فرسخ نباشد، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1282: در صورتی باید نمازتان را شکسته بخوانید که تصمیم داشته باشید هشت فرسخ بروید، پس اگر از شهر بیرون روید و مثلاً قصدتان این باشد که اگر رفیق پیدا کنید سفر هشت فرسخی بروید، چنانچه اطمینان دارید که رفیق پیدا می‌کنید، باید نماز را شکسته بخوانید ولی اگر اطمینان ندارید باید تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1283: هر گاه قصد هشت فرسخ داشته باشید، اگر چه در هر روز مقدار کمی راه بروید، وقتی به جایی برسید که دیوار شهر را نبینید و اذان آن را نشنوید، باید نماز را شکسته بخوانید ولی اگر در هر روز مقدار خیلی کمی راه بروید که نگویند مسافر است، باید نمازتان را تمام بخوانید و بهتر است هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1284: هر گاه در سفر، به اختیار دیگری باشید مانند نوکر که با آقای خود مسافرت می‌کند، چنانچه بدانید سفرتان هشت فرسخ است، باید نمازتان را شکسته بخوانید، ولی اگر ندانید، باید از او بپرسید که اگر سفرتان هشت فرسخ باشد، نمازتان را شکسته بجا آورید.
مسأله‌ی 1285: هر گاه در سفر به اختیار دیگری باشید، اگر بدانید یا گمان داشته باشید که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شوید، باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1286: هر گاه در سفر به اختیار دیگری باشید، اگر شک دارید که پیش از رسیدن به چهار فرسخ از او جدا می‌شوید یا نه، باید نمازتان را هم تمام و هم شکسته بخوانید، و نیز اگر شکّتان از این جهت است که احتمال می‌دهید مانعی برای سفرتان پیش آید، چنانچه احتمالتان در نظر مردم بجا نباشد، باید نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
شرط سوم: آن که در بین راه، از قصد خود برنگردید. پس اگر پیش از رسیدن به چهار فرسخ از قصد خود برگردید، یا مردد شوید، باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1287: اگر بعد از رسیدن به چهار فرسخ، از مسافرت منصرف شوید، چنانچه تصمیم داشته باشید که همان جا بمانید یا بعد از ده روز برگردید یا در برگشتن و ماندن‌تان مردد باشید، باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1288: اگر بعد از رسیدن به چهار فرسخ، از مسافرت منصرف شوید و تصمیم داشته باشید که قبل از ده روز، برگردید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1289: اگر برای رفتن به محلی که هشت فرسخ است حرکت کنید و بعد از رفتن مقداری از راه، بخواهید جای دیگری بروید، چنانچه از محل اولی که حرکت کرده باشید تا جایی که می‌خواهید بروید، هشت فرسخ باشد، باید نماز را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1290: اگر بعد از آن که چهار فرسخ رفتید، توقف کنید و مردد شوید که بقیه‌ی راه را بروید یا نه، و بعد تصمیم بگیرید که بقیه‌ی راه را بروید، باید تا آخر مسافرت، نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1291: اگر بعد از آن که چهار فرسخ رفتید، در حال حرکت، مردد شوید که بقیه‌ی راه را بروید یا نه، و بعد تصمیم بگیرید که بقیه‌ی راه را بروید، باید تا آخر مسافرت، نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1292: اگر پیش از آنکه به هشت فرسخ برسید، مردد شوید که بقیه‌ی راه را بروید یا نه، و در موقعی که مردد هستید مقداری راه بروید و بعد تصمیم بگیرید که بقیه‌ی راه را بروید، چنانچه باقیمانده‌ی سفرتان چهار فرسخ باشد که با برگشتنتان هشت فرسخ شود، باید نمازتان را شکسته بخوانید، ولی اگر راهی که پیش از مردد شدن و راهی که بعد از آن می‌روید روی هم هشت فرسخ باشد، باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
شرط چهارم: آن که نخواهید پیش از رسیدن به ‎هشت فرسخ، از وطن خود بگذرید، یا ده روز یا بیشتر در جایی بمانید. پس هر گاه بخواهید پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرید، یا ده روز در محلی بمانید، باید نماز را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1293: هر گاه ندانید پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنتان می‌گذرید یا نه، یا ده روز در محلی می‌مانید یا نه، باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1294: هر گاه بخواهید پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنتان بگذرید یا ده روز در محلی بمانید و نیز هر گاه مردد باشید که از وطنتان بگذرید یا ده روز در محلی بمانید، اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شوید، باز هم باید نمازتان را تمام بخوانید، ولی اگر باقیمانده‌ی راه، هشت فرسخ باشد یا چهار فرسخ باشد و بخواهید بروید و برگردید و برگشتنتان نیز چهار فرسخ باشد، باید پس از حرکت جدید، نمازتان را شکسته بخوانید.
شرط پنجم: آن که برای کار حرام سفر نکنید، و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کنید، باید نمازتان را تمام بخوانید. و هم چنین است اگر خود سفرتان حرام باشد، مثل آن که برایتان ضرر داشته باشد، یا منهاجیات بدون اجازه‌ی شوهرشان یا فرزند با نهی پدر و مادر که باعث اذیت آنها شود، سفری بروند که بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج، واجب باشد، باید نماز را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1295: سفر غیر واجبی که اسباب اذیت پدر و مادر باشد را ترک کنید ولی اگر رفتید،‌ باید در آن سفر، نمازهایتان را تمام بخوانید و روزه هم بگیرید.
مسأله‌ی 1296: هر گاه سفرتان حرام نباشد و برای کار حرام هم سفر نکنید، اگر چه در سفر، معصیتی انجام دهید، مثلاً غیبت کنید یا شراب بخورید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1297: هر گاه برای آن که کار واجبی را ترک کنید مسافرت نمایید، باید نمازتان را تمام بخوانید، پس هر گاه بدهکار باشید، اگر بتوانید بدهی خود را بدهید و طلبکار هم مطالبه کند، چنانچه در سفر نتوانید بدهی خود را بپردازید و مخصوصاً برای فرار از دادن قرض مسافرت نمایید، باید نمازتان را تمام بخوانید، ولی اگر مخصوصاً برای ترک واجب مسافرت نکنید، باید نمازتان را شکسته بخوانید، گر چه بهتر است که هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1298: اگر سفرتان سفر حرام نباشد ولی حیوان سواری یا مرکب دیگری که سوار هستید غصبی باشد یا در زمین غصبی مسافرت کنید، باید نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1299: هر گاه با ظالمی مسافرت کنید، اگر مسافرتتان از روی ناچاری نباشد و این همسفر شدن، کمک به ظالم باشد، باید نمازتان را تمام بخوانید ولی اگر ناچار باشید یا مثلاً برای نجات دادن مظلومی با او مسافرت کنید، نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1300: هر گاه به قصد تفریح و گردش مسافرت کنید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1301: هر گاه برای لهو و خوشگذرانی به شکار بروید، باید نمازتان را تمام بخوانید، ولی چنانچه برای تهیه‌ی معاش به شکار بروید، نمازتان را شکسته بخوانید و اگر برای کسب و زیاد کردن مال بروید، باید نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید و روزه را هم بگیرید و بعد از سفر، قضا نمایید.
مسأله‌ی 1302: هر گاه برای معصیت سفر کرده باشید، موقعی که از سفر بر می‌گردید، اگر برگشتنتان به اندازه‌ی مسافت شرعی باشد و توبه کرده باشید، باید نمازتان را شکسته بخوانید، ولی اگر برگشتنتان به اندازه‌ی مسافت شرعی نباشد، ولی مجموع رفت و برگشتتان به اندازه‌ی مسافت است، باید نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1303: هر گاه سفرتان سفر معصیت باشد، اگر در بین راه از قصد معصیت برگردید، چنانچه باقیمانده‌ی راه، هشت فرسخ باشد یا چهار فرسخ باشد ولی بخواهید بروید و برگردید، باید نمازتان را شکسته بخوانید. و اگر باقیمانده‌ی راه، به اندازه‌ی مسافت شرعی نباشد، ولی مجموع راهی که قبل از توبه رفته‌اید و بعد از توبه می‌روید، به اندازه‌ی مسافت شرعی باشد، نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1304: هر گاه برای معصیت سفر نکرده باشید، اگر در بین راه قصد کنید که بقیه‌ی راه را برای معصیت بروید، باید نمازتان را تمام بخوانید، ولی نمازهایی که شکسته خوانده‌اید، در صورتی که مقدار گذشته، هشت فرسخ بوده را صحیح بدانید و اگر به مقدار هشت فرسخ نبوده، اعاده نمایید.
شرط ششم: آن که از صحرانشین‎هایی نباشید که در بیابان‎ها گردش می‎کنند و هر جا آب و خوراک برای خود و حیواناتشان پیدا کنند، می‎مانند و بعد از چندی به جای دیگر می‎روند. پس صحرانشین‎ها در این مسافرت‎ها باید نماز را تمام بخوانند.
مسأله‌ی 1305: اگر یکی از صحرانشینها هستید، وقتی برای پیدا کردن منزل و چراگاه حیواناتتان، بدون چادر و اثاثیه سفر کنید و فقط به منظور تعیین محل و مرتع مناسب برای حیوانات خودتان باشد، چنانچه سفرتان هشت فرسخ باشد، باید هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1306: اگر صحرانشین باشید، هر گاه برای زیارت یا حج یا تجارت و مانند اینها مسافرت کنید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
شرط هفتم: آن که شغلتان مسافرت نباشد، بنا بر این اگر شتردار و راننده و چوبدار و کشتیبان و مانند اینها باشید، اگر چه برای بردن اثاثیه‌ی منزل خود مسافرت کنید، در غیر سفر اولتان باید نماز را تمام بخوانید. و هم چنین در سفر اولتان اگر طول بکشد یا از مکانی به مکان دیگر بروید که عرفاً بگویند عملتان سفر است، باید نمازتان را تمام بخوانید. ولی اگر سفری طولانی نباشد، به طوری که عرفاً نگویند: «سفر، عمل اوست» نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1307: هر گاه شغلتان مسافرت باشد، اگر برای کار دیگری مثلاً برای زیارت یا حج مسافرت کنید، باید نمازتان را شکسته بخوانید ولی اگر مثلاً شوفر، اتومبیل خود را برای زیارت، کرایه دهد و در ضمن، خودش هم زیارت کند، باید نمازش را تمام بخواند.
مسأله‌ی 1308: حملهدار یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت می‌کند، چنانچه شغلش مسافرت باشد، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر شغلش مسافرت نباشد، باید شکسته بخواند، و بهتر است هم شکسته و هم تمام بخواند.
مسأله‌ی 1309: هر گاه شغلتان کاروانداری است و حاجیها را از راه دور به مکه می‌برید، چنانچه تمام سال یا بیشتر سال را در راه باشید، باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1310: هر گاه در مقداری از سال، شغلتان مسافرت باشد، مثل رانندگانی که فقط در تابستان یا زمستان اتومبیلشان را کرایه می‌دهند، باید در سفری که مشغول به کارتان هستید، نمازتان را تمام بخوانید و بهتر است که هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1311: هر گاه از رانندگان و دورهگردانی باشید که در دو سه فرسخی شهر، رفت و آمد می‌کنند، چنانچه اتفاقاً سفر هشت فرسخی بروید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1312: هر گاه شغلتان مسافرت باشد، اگر ده روز یا بیشتر در وطن خود بمانید، چه از اول قصد ماندن ده روز را داشته باشید و چه بدون قصد بمانید، باید در سفر اولی که بعد از ده روز می‌روید، نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1313: هر گاه شغلتان مسافرت باشد، اگر در غیر وطن خودتان ده روز بمانید، چه از اول قصد ماندن ده روز را داشته باشید و چه نداشته باشید، باید در سفر اولی که بعد از ده روز می‌روید، نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1314: هر گاه شغلتان مسافرت باشد، اگر شک کنید که در وطن خود یا جای دیگر، ده روز مانده‌اید یا نه، باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1315: هر گاه در شهرها سیاحت کنید و برای خود، وطنی اختیار نکرده باشید، باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1316: هر گاه شغلتان مسافرت نباشد، اگر مثلاً در شهری یا دهی جنسی دارید که برای حمل آن، مسافرت‌های پی در پی می‌کنید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1317: هر گاه از وطنتان صرف نظر کرده و بخواهید وطن دیگری برای خود اختیار کنید، اگر شغلتان مسافرت نباشد، باید در مسافرت، نمازتان را شکسته بخوانید.
شرط هشتم: آن که به حد ترخص برسید، یعنی از وطنتان یا جایی که با قصد ده‎ روز در آنجا مانده‌اید، به قدری دور شوید که دیوار شهر را نبینید و صدای اذان آن را نشنوید، ولی باید در هوا، غبار یا چیز دیگری نباشد که از دیدن دیوار و شنیدن اذان جلوگیری کند. و دور شدن به قدری که مناره‌ها و گنبدها را نبینید را لازم ندانید، بلی اگر به قدری دور شوید که دیوار خانه‎های شهر کاملاً معلوم نباشد، ولی شبح آنها نمایان است، نماز نخوانید تا وقتی که شبح پنهان شود، یا هم شکسته بخوانید و هم تمام.
مسأله‌ی 1318: هر گاه به سفر بروید، اگر به جایی برسید که اذان را نشنوید، ولی دیوار شهر را ببینید یا دیوارها را نبینید ولی صدای اذان را بشنوید، چنانچه بخواهید در آن جا نماز بخوانید، باید هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1319: هر گاه از سفر به وطنتان برگردید، وقتی دیوار وطن خود را ببینید و صدای اذان آن را بشنوید، باید نمازتان را تمام بخوانید، ولی هر گاه مسافر باشید و بخواهید ده روز در محلی بمانید، وقتی دیوار آن جا را ببینید و صدای اذانش را بشنوید، تا قبل از رسیدن به منزل، نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1320: هرگاه شهر در بلندی باشد که از دور دیده شود یا به قدری گود باشد که اگر کمی دور شوید، دیوار آن را نبینید، اگر از آن شهر مسافرت می‌کنید، وقتی به اندازه‌ای دور شوید که اگر آن شهر در زمین هموار بود، دیوارش از آن جا دیده نمی‌شد، باید نماز خود را شکسته بخوانید و نیز اگر پستی و بلندی خانه‌های شهر، بیشتر ازمعمول باشد، باید ملاحظه‌ی معمول را بنمایید.
مسأله‌ی 1321: هر گاه از محلی مسافرت کنید که خانه و دیوار ندارد، وقتی به جایی برسید که اگر آن محل دیوار داشت، از آن جا دیده نمی‌شد، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1322: اگر به قدری دور شوید که ندانید صدایی که می‌شنوید صدای اذان است یا صدای دیگری، یا بفهمید اذان می‌گویند ولی کلمات آن را تشخیص ندهید، باید نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1323: اگر به قدری دور شوید که اذان خانه‌ها را نشنوید، ولی اذان شهر را که معمولاً در جای بلند می‌گویند بشنوید، نباید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1324: اگر به جایی برسید که اذان شهر را که معمولاً در جای بلند می‌گویند نشنوید، ولی اذانی که در جای خیلی بلند یا با بلندگو می‌گویند را بشنوید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1325: اگر چشم یا گوشتان، یا صدای اذان، غیر معمولی باشد، در محلی باید نماز را شکسته بخوانید که چشم متوسط، دیوار خانه‌ها را نبیند و گوش متوسط، صدای اذان معمولی را نشنود.
مسأله‌ی 1326: اگر بخواهید در محلی نماز بخوانید که شک دارید به حد ترخّص، یعنی جایی که اذان را نشنوید و دیوار را نبینید رسیده‌اید یا نه، باید نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1327: هر گاه در حال سفر، از وطن خود عبور کنید، وقتی به جایی برسید که دیوار وطن خود را ببینید و صدای اذان آن را بشنوید، باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1328: هر گاه در بین مسافرت به وطنتان برسید، تا وقتی در آن جا هستید، باید نمازتان را تمام بخوانید، ولی اگر بخواهید از آن جا هشت فرسخ بروید یا چهار فرسخ بروید و برگردید، وقتی به جایی برسید که دیوار وطنتان را نبینید و صدای اذان آن را نشنوید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1329: محلی را که برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده‌اید را وطنتان بدانید، چه در آن جا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرتان باشد، یا خودتان آنجا را برای زندگی، اختیار کرده باشید.
مسأله‌ی 1330: اگر قصد دارید در محلی که وطن اصیلتان نیست، مدتی بمانید و بعد به جای دیگری بروید، آنجا را وطن حساب نکنید.
مسأله‌ی 1331: جایی که محل زندگی خود قرار داده‌اید و ماندن خود را در آن جا محدود به مقدار معین نکرده‌اید، و مثل کسی که آن جا وطن اوست در آن جا زندگی می‌کنید یعنی اگر مسافرتی برایتان پیش آید، دوباره به همان جا بر می‌گردید، اگر چه قصد نداشته باشید که همیشه در آن جا بمانید، باید آنجا را وطن خود حساب کنید.
مسأله‌ی 1332: هر گاه در دو محل زندگی می‌کنید، مثلاً شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگری می‌مانید، باید هر دو جا را وطن خود محسوب کنید. ولی نباید بیشتر از دو محل را برای زندگی خود به عنوان وطن اختیار کنید.
مسأله‌ی 1333: در غیر وطن اصلی و وطن غیر اصلی ـ که ذکر شد ـ در جاهای دیگر، اگر قصد ماندن ده روز نکنید، باید نمازتان را شکسته بخوانید، ولی اگر مِلکی در جایی داشته باشید و قصد کنید مدتی طولانی (بیشتر از شش ماه) در آنجا بمانید، آنجا را وطنتان انتخاب نمایید.
مسأله‌ی 1334: اگر به جایی برسید که وطنتان بوده و از آن جا صرف نظر کرده‌اید، نباید در آنجا نمازتان را تمام بخوانید، اگر چه وطن دیگری هم برای خود اختیار نکرده باشید.
مسأله‌ی 1335: هر گاه در مسافرت، قصد کنید ده روز پشت سر هم در محلی بمانید، یا می‌دانید که بدون اختیار، ده روز در محلی می‌مانند، باید در آن محل، نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1336: هر گاه در مسافرت بخواهید ده روز در محلی بمانید، داشتن قصد ماندن در شب اول یا شب یازدهم را لازم ندانید، و همین که قصد کنید از اذان صبح روز اول تا غروب روز دهم بمانید، باید نمازتان را تمام بخوانید، ولی اگر مثلاً قصدتان این باشد که از ظهر روز اول تا ظهر روز یازدهم بمانید، بهتر آن است که نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1337: هر گاه در مسافرت بخواهید ده روز در محلی بمانید، در صورتی باید نماز را تمام بخوانید که تمام ده روز را در یک جا بمانید، پس اگر بخواهید مثلاً ده روز در نجف و کوفه یا در تهران و شمیران بمانید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1338: هر گاه در مسافرت بخواهید ده روز در محلی بمانید، باید از اول قصد ماندن ده روز در آن محل یا توابع آن مانند باغها و بساتین را داشته باشید، و اگر از اول قصد بیرون رفتن از آن محل و توابع آن را داشته باشید، هر چند به حد ترخص نرسد، نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1339: هر گاه در مسافرت، تصمیم قطعی نداشته باشید ده روز در جایی بمانید، مثلاً قصدتان این باشد که اگر رفیقتان بیاید یا منزل خوبی پیدا کنید، ده روز بمانید، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1340: هر گاه در مسافرت، تصمیم داشته باشید، ده روز درمحلی بمانید، اگر احتمال بدهید که برای ماندنتان مانعی پیش آید، در صورتی که احتمالی عقلایی باشد، باید نمازتان را شکسته بخوانید، ولی اگر طوری است که معمول مردم به چنان احتمالی اعتنا نمی‌کنند، باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1341: هر گاه در مسافرت، بدانید که مثلاً ده روز یا بیشتر به آخر ماه مانده است و قصد کنید که تا آخر ماه در جایی بمانید، باید نمازتان را تمام بخوانید ولی اگر ندانید تا آخر ماه چقدر مانده، باید بپرسید، پس اگر ده روز یا بیشتر مانده بود، نمازتان را کامل بخوانید و اگر کمتر مانده بود، شکسته بجا آورید.
مسأله‌ی 1342: هر گاه در مسافرت قصد کنید ده روز در محلی بمانید، چنانچه پیش از خواندن یک نماز چهار رکعتی، از ماندن منصرف شوید، یا مردد شوید که در آن جا بمانید یا به جای دیگر بروید، باید نمازتان را شکسته بخوانید و اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی اداء، از ماندن منصرف شوید یا مردد شوید، تا وقتی در آن جا هستید باید نماز را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1343: هر گاه در مسافرتی که قصد کرده‌اید ده روز در محلی بمانید، اگر روزه بگیرید و بعد از ظهر از ماندن در آن جا منصرف شوید، چنانچه یک نماز چهار رکعتی اداء خوانده باشید، روزهتان را صحیح بدانید و تا وقتی در آن جا هستید باید نمازهای خود را تمام بخوانید و اگر یک نماز چهار رکعتی اداء نخوانده باشید، باید روزه‌ی آن روزتان را تمام کنید و آن را قضا نیز بنمایید، و باید نمازهای خود را شکسته بخوانید و روزهای بعد هم نباید روزه بگیرید.
مسأله‌ی 1344: هر گاه در مسافرتی که قصد کرده‌اید ده روز در محلی بمانید، از ماندن منصرف شوید و شک کنید پیش از آن که از قصد ماندن برگردید، یک نماز چهار رکعتی اداء خوانده‌اید یا نه، باید نمازهایتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1345: هر گاه در مسافرت به نیت این که نمازتان را شکسته بخوانید، مشغول نماز شوید و در بین نماز تصمیم بگیرید که ده روز یا بیشتر بمانید، باید نمازتان را چهار رکعتی تمام نمایید.
مسأله‌ی 1346: هر گاه در مسافرتی که قصد کرده‌اید ده روز در جایی بمانید، در بین اولین نماز چهار رکعتی اداء از قصد خود برگردید، چنانچه مشغول رکعت سوم نشده باشید، باید بنشینید و نماز را دو رکعتی تمام نمایید و برای قیام بیجا، دو سجده‌ی سهو بجا آورید و بقیه‌ی نمازهای خود را شکسته بخوانید، ولی اگر وارد رکوع رکعت سوم شده باشید، نمازتان را باطل بشمارید و آن را شکسته اعاده نمایید و تا وقتی که در آن جا هستید، نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1347: هر گاه در مسافرتی که قصد کرده‌اید ده روز در محلی بمانید، بیشتر از ده روز در آن جا بمانید، تا وقتی مسافرت نکرده‌اید، باید نمازتان را تمام بخوانید و دوباره قصد ماندن ده روز کردن را لازم ندانید.
مسأله‌ی 1348: هر گاه در مسافرت، قصد کنید ده روز در محلی بمانید، باید روزه‌ی واجب را بگیرید و می‌توانید روزه‌ی مستحبی هم بگیرید. همچنین می‌توانید نماز جمعه و نافله‌ی ظهر و عصر و عشا را هم بخوانید.
مسأله‌ی 1349: هر گاه در مسافرت، قصد کنید ده روز در جایی بمانید، اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی اداء بخواهید به جایی که کمتر از چهار فرسخ است بروید و به محل اقامت خود برگردید، باید نمازتان را هم شکسته و هم تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1350: هر گاه در مسافرتی که قصد کرده‌اید ده روز در جایی بمانید، اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی اداء بخواهید به جای دیگری که کمتر از هشت فرسخ است بروید و ده روز در آن جا بمانید، باید در رفتن و در جایی که قصد ماندن ده روز کرده‌اید، نمازهای خود را تمام بخوانید ولی اگر تا جایی که می‌خواهید بروید، هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید موقع رفتن، نمازهای خود را شکسته بخوانید و چنانچه در آن جا قصد ماندن ده روز کردید، نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1351: هر گاه در مسافرتی که قصد کرده‌اید ده روز در محلی بمانید، بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی اداء بخواهید به جایی که کمتر از چهار فرسخ است بروید، چنانچه مردد باشید که به محل اولتان برگردید یا نه، یا بکلی از برگشتنتان به آن جا غافل باشید، یا بخواهید برگردید ولی مردد باشید که ده روز در آن جا بمانید یا نه، یا آن که از ده روز ماندن در آن جا و مسافرت از آن جا غافل باشید، باید از وقتی که می‌روید تا بر می‌گردید و بعد از برگشتن، نمازهایتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1352: اگر به خیال این که رفقایتان می‌خواهند ده روز در محلی بمانند، قصد کنید که ده روز در آن جا بمانید و بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی بفهمید که آنها قصد نکرده‌اند، اگر چه خودتان هم از ماندن منصرف شوید، تا مدتی که در آن جا هستید باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1353: اگر در مسافرت، بعد از رسیدن به هشت فرسخ، سی روز در محلی بمانید و در تمام سی روز در رفتن و ماندن مردد باشید، بعد از گذشتن سی روز ـ اگر چه مقدار کمی در آن جا بمانید ـ باید نمازتان را تمام بخوانید. و همچنین اگر پیش از رسیدن به هشت فرسخ، بین ماندن در آن جا و رفتن بقیه‌ی راه مردد شوید، از وقتی که مردد می‌شوید، باید نمازتان را تمام بخوانید، ولی اگر بین رفتن بقیه‌ی راه و برگشتن به محل خود مردد شوید، در صورتی که به مقدار چهار فرسخ آمده باشید، باید نمازتان را شکسته بخوانید، و اگر به مقدار چهار فرسخ نباشد، نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1354: هر گاه در مسافرت بخواهید نُه روز یا کمتر در محلی بمانید، اگر بعد از آن که نُه روز یا کمتر در آن جا ماندید، بخواهید دوباره نُه روز دیگر یا کمتر بمانید، و همین طور تا سی روز نتوانید یک دهه را قصد کنید، روز سی و یکم و بعد از آن باید نمازتان را تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1355: هر گاه در مسافرت، سی روز مردد باشید، در صورتی باید در روز سی و یکم به بعد، نماز را تمام بخوانید که سی روز را در یک جا بمانید، پس اگر مقداری از آن را در جایی و مقداری را در جای دیگر بمانید، بعد از سی روز هم باید نماز را شکسته بخوانید.

مسائل متفرقه
مسأله‌ی 1356: در مسجد الحرام و مسجد النبی (صلی ‌الله‌ علیه‌ و آله‌ و سلّم) و مسجد کوفه و نزدیک ضریح مقدس حضرت سیدالشهدا (علیهالسلام) ـ هر چند مسافر باشید ـ نمازتان را تمام بخوانید ولی در جایی که اول جزء مسجد کوفه نبوده و بعد به آن اضافه شده و همچنین در صحن‌ها و رواق‌های حرم حضرت سید الشهداء‌ (علیه‌السلام)، نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1357: هر گاه در مسافرت باشید و بدانید باید نماز را شکسته بخوانید، اگر در غیر چهار مکانی که در مسأله‌ی پیش گفته شد، عمداً تمام بخوانید، نمازتان را باطل بشمارید. و نیز اگر فراموش کنید که مسافر باید نمازش را شکسته بخواند و تمام بخوانید، باید نمازتان را دوباره بخوانید، و اگر بعد از وقت یادتان بیاید، باید قضا نمایید.
مسأله‌ی 1358: هر گاه بدانید مسافرید و باید نمازتان را شکسته بخوانید، اگر غفلت کنید و تمام بخوانید، یا این که حکم مسافر و سفر خود را فراموش کرده باشید، چنانچه در وقت نماز یادتان بیاید، باید دوباره شکسته بخوانید و اگر در خارج از وقت یادتان بیاید، باید شکسته قضا کنید.
مسأله‌ی 1359: مدتی که نمی‌دانسته‌اید مسافر باید نمازش را شکسته بخواند، نمازهایی که در آن مدت خوانده‌اید را صحیح بدانید.
مسأله‌ی 1360: هر گاه مسافر باشید و بدانید که باید نمازتان را شکسته بخوانید، اگر بعضی از خصوصیات آن را ندانید، مثلاً ندانید که در سفر هشت فرسخی باید شکسته بخوانید، چنانچه تمام بخوانید، باید در وقت، اعاده و بعد از وقت، به صورت شکسته قضایش نمایید.
مسأله‌ی 1361: هر گاه در مسافرتی که می‌دانید باید نمازتان را شکسته بخوانید، اگر به گمان اینکه سفرتان کمتر از هشت فرسخ است تمام بخوانید، وقتی بفهمید که سفرتان هشت فرسخ بوده، باید نمازی را که تمام خوانده‌اید، دوباره شکسته بخوانید و اگر بعد از اینکه وقت گذشته بفهمید، باید شکسته قضا نمایید.
مسأله‌ی 1362: اگر فراموش کنید که مسافر هستید و نمازتان را تمام بخوانید، چنانچه در وقت یادتان بیاید، باید شکسته به جا آورید و اگر بعد از وقت یادتان بیاید، قضای آن نماز را واجب ندانید.
مسأله‌ی 1363: هر گاه باید نمازتان را تمام بخوانید، اگر شکسته بجا آورید، باید دوباره به صورت تمام، اعاده یا قضا کنید.
مسأله‌ی 1364: اگر مشغول نماز چهار رکعتی شوید و در بین نماز یادتان بیاید که مسافر هستید یا ملتفت شوید که سفرتان هشت فرسخ است، چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته باشید، باید نماز را دو رکعتی تمام کنید و اگر به رکوع رکعت سوم رفته باشید، نمازتان را باطل بشمارید، و در صورتی که به مقدار خواندن یک رکعت هم وقت داشته باشید، باید نماز را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1365: هر گاه مسافر باشید ولی بعضی از خصوصیات نماز مسافر را ندانید، مثلاً ندانید که اگر چهار فرسخ بروید و همان روز یا شب آن برگردید، باید شکسته بخوانید، چنانچه به نیت نماز چهار رکعتی مشغول نماز شوید و پیش از رکوع رکعت سوم مسأله را بفهمید، باید نمازتان را دو رکعتی تمام کنید و اگر در رکوع ملتفت شوید، نمازتان را باطل بشمارید و درصورتی که به مقدار یک رکعت از وقت هم مانده باشد، باید نمازتان را شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1366: هر گاه مسافری باشید که باید نماز را تمام بخواند، اگر به واسطه‌ی ندانستن مسأله، به نیت نماز دو رکعتی مشغول نماز شوید و در بین نماز، مسأله را بفهمید، باید نماز را چهار رکعتی تمام کنید و بهتر است که بعد از تمام شدن نماز، دوباره آن را چهار رکعتی بخوانید.
مسأله‌ی 1367: هر گاه در مسافرت نماز نخوانده باشید، اگر پیش از تمام شدن وقت به وطنتان برسید، یا به جایی برسید که می‌خواهید ده روز در آنجا بمانید، باید نمازتان را تمام بخوانید، و هر گاه در اول وقت نماز نخوانید و مسافرت کنید، باید آن نماز را در سفر، شکسته بخوانید.
مسأله‌ی 1368: هر گاه در مسافرتی که باید نمازتان را شکسته بخوانید، نماز ظهر یا عصر یا عشاءتان قضا شود، باید چه در سفر و چه در وطن، آن را دو رکعتی قضا نمایید و همچنین اگر بخواهید نمازی که در وطن از شما فوت شده را در حال سفر قضا نمایید، باید تمام بخوانید.
مسأله‌ی 1369: بهتر است بعد از هر نمازی که در سفر، شکسته می‌خوانید، سی یا شصت مرتبه بگویید: «سُبْحَانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ للهِ وَ لاَ إِلَهَ اِلاَّ اللهُ و اللهُ اَکبَر».