مسأله‌ی 2238: هر گاه درخت‌های میوه‌تان یا درختهایی که منافع آن برایتان است یا درختهایی که اختیارش با شماست را تا مدت معینی به کسی واگذار کنید که تربیت نماید و آب دهد و به مقداری که قرار می‌گذارید، ازمیوه‌ی آن بردارد، این معامله را مساقات گویند.
مسأله‌ی 2239: معامله‌ی مساقات را در درختهایی که میوه ندارد، مثل بید و چنار، صحیح ندانید ولی در مثل درخت حنا که از برگ آن می‌توان استفاده کرد یا درختی که از گل آن می‌توان استفاده کرد، صحیح بدانید.
مسأله‌ی 2240: بهتر است در معامله‌ی مساقات، صیغه بخوانید ولی اگر صاحب درخت به قصد مساقات آن را واگذار کند و کسی که کار می‌کند به همین قصد مشغول کار شود، معامله را صحیح بدانید.
مسأله‌ی 2241: چه مالک باشید و چه کسی که تربیت درختها را به عهده می‌گیرد، باید مکلف و عاقل باشید و کسی شما را مجبور نکرده باشد و نیز نباید سفیه باشید، یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنید و نیز باید مالک از تصرف در مالش به حکم حاکم شرع ممنوع نباشد.
مسأله‌ی 2242: مدت مساقات را باید معلوم کنید و اگر اول آن را معین کنید و آخر آن را موقعی قرار دهید که میوه‌ی آن سال به دست می‌آید و به حسب عادت، آن موقع معلوم باشد، مساقات را صحیح بدانید.
مسأله‌ی 2243: باید سهم هر کدام از حاصل، به درصد باشد، مثل نصف یا یک‌سوم و مانند اینها، پس نمی‌توانید قرار بگذارید که مقدار مشخصی، مثلاً صد کیلو از میوه‌ها مال مالک، و بقیه مال کسی باشد که کار می‌کند.
مسأله‌ی 2244: باید قرار معامله‌ی مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارید.
مسأله‌ی 2245: معامله‌ی مساقات را در میوه‌های بوته‌ای مانند خربزه و خیار، صحیح ندانید.
مسأله‌ی 2246: معامله‌ی مساقات را در باره‌ی درختی که از آب باران یا رطوبت زمین استفاده می‌کند و به آبیاری احتیاج ندارد، اگر چه به کارهای دیگر مانند بیل زدن و کود دادن برای زیاد شدن میوه محتاج باشد، انجام ندهید.
مسأله‌ی 2247: دو نفری که مساقات کرده‌اید با رضایت یکدیگر می‌توانید معامله را به هم بزنید و نیز اگر در ضمن خواندن صیغه‌ی مساقات شرط کنید که هر دو یا یکی از شما حق به هم زدن معامله را داشته باشد، می‌توانید مساقات را مطابق قراری که گذاشته‌اید به هم بزنید، بلکه اگر در معامله شرط کنید و عملی نشود، کسی که برای نفع او شرط شده، می‌تواند معامله را به هم بزند.
مسأله‌ی 2248: هر گاه مالک بمیرد، معامله‌ی مساقات را به هم خورده ندانید بلکه ورثهاش را به جای او قرار دهید.
مسأله‌ی 2249: هر گاه کسی که تربیت درختها را به او واگذار کرده‌اید بمیرد، معامله‌ی مساقات را باطل‌شده ندانید، پس اگر در عقد شرط نکرده باشید که خودش آنها را تربیت کند، ورثهاش می‌توانند به جای او عمل کنند. و چنانچه خودشان عمل را انجام ندهند و اجیر هم نگیرند، می‌توانید از حاکم شرع بخواهید تا از مال میت اجیر بگیرد و حاصل را بین شما و ورثه‌ی تربیت‌کننده قسمت کند. و اگر شرط کرده باشید که خود او درختها را تربیت نماید، با مردن او می‌توانید معامله را فسخ کنید یا راضی شوید که ورثه‌ی او یا کسانی که آنها اجیر می‌کنند، درختها را تربیت نمایند.
مسأله‌ی 2250: هر گاه شرط کنید که تمام حاصل برای مالک باشد، مساقات را باطل بشمارید، ولی اگر مالک هستید و چنین قراردادی انجام داده‌اید، باید در مزد آبیاری و کارهای دیگر، با کسی که درختها را تربیت کرده، مصالحه نمایید.
مسأله‌ی 2251: هر گاه زمینی را به دیگری واگذار کنید که در آن درخت بکارد و آنچه عمل می‌آید برای هر دو باشد، معامله را باطل بشمارید. ولی اگر چنین کردید، اگر درختها مال خودتان بوده، بعد از تربیت هم مال خودتان بدانید ولی باید مزد کسی که آنها را تربیت کرده را بدهید. اما اگر مال کسی بوده که آنها را تربیت کرده، بعد از تربیت هم مال او بدانید و در ماندن یا کندن درختان، با یکدیگر مصالحه نمایید.