قرض دادن از کارهاى نیکویى است که در آیات قرآن و سخنان استادان منهاج (علیهمالسلام)، به آن زیاد سفارش شده است. از استاد اعظم (صلی الله علیه و آله و سلّم) روایت شده که هر کس به برادر مسلمان خود قرض بدهد، مال او زیاد مىشود و ملائکه بر او رحمت میفرستند و اگر با بدهکار خود مدارا کند، بدون حساب و به سرعت از صراط مىگذرد. و کسى که برادر مسلمانش از او قرض بخواهد و ندهد، بهشت بر او حرام مىشود.
مسألهی 2273: بهتر است در قرض، صیغه بخوانید، ولی اگر چیزی را به نیت قرض به کسی بدهید و او هم به همین قصد بگیرد، قرض را صحیح بدانید، به شرط این که مقدار آن کاملاً معلوم باشد.
مسألهی 2274: اگر قرضی که دادهاید، مدت نداشته باشد، هر وقت که بدهکار، بدهی خود را بدهد، باید قبول نمایید. و همچنین است اگر مدت داشته باشد و بدهکار بخواهد پیش از مدت، قرض خود را بدهد. ولی اگر بدهکار هستید، چنانچه طلبکار راضی به گرفتن قرض، پیش از مدت نباشد، پرداخت قرض را تا مدت تعیینشده به تأخیر اندازید.
مسألهی 2275: هر گاه قرضی به کسی بدهید و در صیغهی قرض، برای پرداخت آن، مدتی قرار دهید، نباید پیش از تمام شدن آن مدت، طلب خود را مطالبه نمایید. ولی اگر مدت نگذاشته باشید، هر وقت احساس کردید بدهکار میتواند بدهیاش را بپردازد، میتوانید طلب خود را مطالبه نمایید.
مسألهی 2276: هر گاه بدهکار باشید و طلبکار، طلب خود را مطالبه کند، چنانچه بتوانید بدهی خود را بدهید، باید فوراً آن را بپردازید و اگر بدون جهت به تأخیر اندازید، خود را گناهکار بدانید.
مسألهی 2277: هر گاه طلبکار باشید و بدهکارتان غیر از خانهای که در آن نشسته و اثاثیهی منزل و چیزهای دیگری که به آنها احتیاج دارد، چیزی نداشته باشد، نباید طلب خود را از او مطالبه نمایید، بلکه باید تا زمانی که بتواند بدهی خود را بپردازد، صبر کنید.
مسألهی 2278: هر گاه بدهکار باشید و نتوانید بدهی خود را بدهید، چنانچه بتوانید کاسبی کنید، باید کاسبی کنید و بدهی خود را بدهید.
مسألهی 2279: هر گاه دسترسی به طلبکار خود نداشته باشید، چنانچه امید نداشته باشید که او را پیدا کنید، باید با اجازهی حاکم شرع، طلب او را به فقیر غیر سید بدهید.
مسألهی 2280: هر گاه مال میت بیشتر از خرج واجب کفن و دفن و بدهی او نباشد، باید مالش را به همین مصرفها برسانید و به وارث او چیزی ندهید.
مسألهی 2281: هر گاه مقداری طلا یا نقره قرض کنید و قیمت آن کم شود، میتوانید همان مقداری که گرفتهاید را پس بدهید و بهتر است با طلبکارتان مصالحه نمایید. ولی اگر قیمت آن زیادتر گردد، نباید از آن مقدار که گرفتهاید، کمتر بدهید.
مسألهی 2282: هر گاه مالی که قرض کردهاید، از بین نرفته باشد و صاحب مال، آن را مطالبه کند، بهتر است همان مال را به او بدهید.
مسألهی 2283: هر گاه قرض میدهید نباید شرط کنید که زیادتر از مقداری که میدهید بگیرید، مثلاً نباید پنج کیلو گندم بدهید و شرط کنید که شش کیلو بگیرید، یا ده تخم مرغ بدهید به شرط این که یازده تخم مرغ بگیرید. بلکه نباید قرار بگذارید که بدهکار، کاری برایتان انجام دهد یا چیزی را که قرض کرده با مقداری جنس دیگر پس دهد. مثلاً نباید شرط کنید هزار تومانی که قرض کرده را با یک کبریت پس دهد. و نیز نباید با او شرط کنید که چیزی را که قرض میگیرد، به طور مخصوص پس دهد، مثلاً نباید مقداری طلای نساخته به او بدهید و شرط کنید که ساخته پس بگیرید. ولی هر گاه چیزی قرض میکنید، بهتر است زیادتر از آنچه قرض کردهاید پس بدهید.
مسألهی 2284: همچنان که نباید ربا بدهید، نباید ربا بگیرید و اگر قرض ربایی گرفتید، نباید در آن تصرف کنید و باید فوراً پس بدهید.
مسألهی 2285: نباید بذر را به طور ربایی قرض بگیرید، ولی اگر چنین کردید و با آن زراعت نمودید، بعد از استغفار، با صاحب بذر در محصول، مصالحه کنید.
مسألهی 2286: هر گاه لباسی را از پولی که بابت قرض ربایی گرفتهاید یا از پول حلالی که مخلوط با رباست بخرید، نباید در نماز و غیر نماز بپوشید و اگر با آن نماز خواندهاید، باید نمازتان را در لباس دیگر، اعاده یا قضا نمایید.
مسألهی 2287: میتوانید مقداری پول به تاجر بدهید که در شهر دیگر، از طرف او کمتر بگیرید و این را «صرف برات» میگویند.
مسألهی 2288: نباید مقداری پول به کسی بدهید که بعد از چند روز در شهر دیگر زیادتر بگیرید، مثلاً نباید نود هزار تومان بدهید که بعد از ده روز در شهر دیگر، صد هزار تومان بگیرید.