از دیگر مواردی که میتواند مفید مؤکد بودنِ مطلبی باشد، این است که انجام یا ترکش در هر شرایطی و به هر نحوی که ممکن باشد، خواسته شده باشد. یعنی اگر کسی نتوانست در شرایط عالی، انجامش دهد، در شرایط متوسط و اگر آن هم میسرنبود، در شرایط ضعیف انجامش دهد یا اگر ترککردنی است، ترکش کند.
نمونهی 1 (حدیث): عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِی قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللهِ (علیهالسلام) فَقَالَ لَهُ أَبُو بَصِیرٍ جُعِلْتُ فِدَاک اللَّیلَةُ الَّتِی یُرْجَى فِیهَا مَا یُرْجَى؟ فَقَالَ: «… وَ صَلِّ فِی کُلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهُمَا مِائَةَ رَکعَةٍ وَ أَحْیهِمَا إِنِ اسْتَطَعْتَ إِلَى النُّورِ وَ اغْتَسِلْ فِیهِمَا» قَالَ: قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ أَقْدِرْ عَلَى ذَلِک وَ أَنَا قَائِمٌ؟ قَالَ: «فَصَلِّ وَ أَنْتَ جَالِسٌ». قُلْتُ: فَإِنْ لَمْ أَسْتَطِعْ؟ قَالَ: «فَعَلَى فِرَاشِک» (قُلْتُ فَإِنْ لَمْ أَسْتَطِعْ قَالَ:) «لَا عَلَیکَ أَنْ تَکتَحِلَ أَوَّلَ اللَّیلِ بِشَیءٍ مِنَ النَّوْمِ»1
اصرار امام (علیهالسلام) بر به جا آوردن یکصد رکعت نماز در شب قدر، در شرایطی که اگر نتوانست ایستاده بخواند، نشسته و اگر نتوانست نشسته بخواند، خوابیده بجا آورد، نشان از اهمیتِ خواندن این یکصد رکعت در شب قدر دارد.
نمونهی 2 (حدیث): عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیادٍ رَفَعَهُ قَالَ قِیلَ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاک رُبَّمَا حَضَرَنِی مَنْ أَخَافُهُ فَلَا یُمْکِنُ وَضْعُ الْجَرِیدَةِ عَلَى مَا رَوَیتَنَا. قَالَ: «أَدْخِلْهَا حَیثُ مَا أَمْکَنَ»2
………………………………………
1. کافی، محدث کلینی، جلد 4، صفحهی 157. ترجمه: راوی میگوید در نزد امام صادق (علیهالسلام) بودم که ابوبصیر عرض کرد: شب قدر کدام شب است؟ حضرت فرمودند:… و نماز بخوان در هر یک از آن دو شب و آن را احیاء بدار و غسل کن در آن دو». گفت: اگر نتوانم ایستاده بخوانم [چه کنم؟] فرمودند: نشسته بخوان. گفت: اگر نتوانم نشسته بخوانم [چه کنم؟] فرمودند: [درازکشیده] بر بستر [بخوان]. گفت: اگر باز هم نتوانم. فرمودند: اول شب، اندکی بخواب [تا بالاخره بتوانی بخوانی].
2. کافی، محدث کلینی، جلد 3، صفحهی 153. ترجمه: راوی به امام (علیهالسلام) عرض کرد: گاهی اوقات کسی که از او میترسیم در مراسم تدفین حضور دارد که ممکن نیست جریده [دو چوب تازه که همراه مُرده میکنند] را همراه مرده کنیم. [ تکلیفمان چیست؟] فرمودند: هر جور میتوانی همراه مرده قرارش بده.