یعنی یک یا چند روایت، امر به کاری میکنند ولی نظر جمهور فقهای عظام، بنا بر لحاظ مصالح یا عموماتی، یا رد شدن روایات، بر ترک آن کار است و بر عکس. یا روایت، کاری را جایز میداند ولی فتوا، وجوب یا حرمت را بر آن موضوع، بار میکند. در این موارد، جانب فتوا گرفته میشود.
نمونهی 1: پاککننده بودن آتش:
● سند 1: عَنْ سَعِیدٍ الْأَعْرَجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللهِ (علیهالسلام) عَنْ قِدْرٍ فِیهَا جَزُورٌ وَقَعَ فِیهَا مِقْدَارُ أُوقِیَّةٍ مِنْ دَمٍ، أَ یُؤْکَلُ؟ فَقَالَ (علیهالسلام): «نَعَمْ لِأَنَّ النَّارَ تَأْکُلُ الدَّمَ»1
● سند 2: وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قِدْرٍ فِیهَا أَلْفُ رِطْلِ مَاءٍ فَطُبِخَ فِیهَا لَحْمٌ وَقَعَ فِیهَا أُوقِیَّةُ دَمٍ هَلْ یَصْلُحُ أَکْلُهُ؟ قَالَ: «إِذَا طُبِخَ فَکُلْ فَلَا بَأْسَ»2
● سند 3: عَنْ زَکَرِیَّا بْنِ آدَمَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ (علیهالسلام) عَنْ قَطْرَةِ خَمْرٍ أَوْ نَبِیذٍ مُسْکِرٍ قَطَرَتْ فِی قِدْرٍ فِیهَا لَحْمٌ کَثِیرٌ وَ مَرَقٌ کَثِیرٌ. فَقَالَ (علیهالسلام): «یُهَرَاقُ الْمَرَقُ أَوْ یُطْعِمُهُ لِأَهْلِ الذِّمَّةِ أَوِ الْکِلَابِ وَ اللَّحْمَ فَاغْسِلْهُ وَ کُلْهُ» قُلْتُ: فَإِنْ قَطَرَ فِیهَا الدَّمُ؟ فَقَالَ: «الدَّمُ تَأْکُلُهُ النَّارُ إِنْ شَاءَ اللهُ»3
در حالی که جمهور فقهای امامیه، آتش را پاککننده نمیدانند. در این مورد، جانب فتوای جمهور، اخذ میشود و آتش، پاککننده دانسته نمیشود.
……………………………………….
1. کافی، محدث کلینی، جلد 6، صفحهی 235، باب الدم یقع فی القدر. ترجمه: راوی میگوید: از امام صادق (علیهالسلام) از دیگی پرسیدم که شتری در آن است و در آن، مقدار اندکی خون میریزد، آیا میتوان خورد؟ فرمودند: بله، برای این که آتش، خون را میخورد.
2. مسائل علی بن جعفر و مستدرکاتها، صفحهی197. ترجمه: و از امام کاظم (علیهالسلام) از دیگی پرسیدم که هزار رطل آب در آن است و گوشت در آن پخته میشود، پس مقداری خون در آن میریزد، آیا خوردنش صلاح است؟ فرمودند: هر گاه پخته شود، بخور. اشکال ندارد.
3. کافی، محدث کلینی، جلد 6، صفحهی 422، باب المسکر یقطر منه فی الطعام. ترجمه: راوی میگوید: از امام کاظم (علیهالسلام) از یک قطره شراب یا نبیذ مستآور پرسیدم که در دیگی بیافتد که در آن، گوشت و آبگوشت فراوان باشد. فرمودند: آبگوشت ریخته میشود یا به کافران یا سگها خورانده میشود و گوشت را بشوی و بخور. گفتم: اگر قطرهای خون در آن بیافتد؟ فرمودند: آتش، خون را میخورد اگر خدا بخواهد.