حاج فردوسی

سؤال: آیا می‌توان به جای استخاره، التماس دعا داد؟

جواب: استخاره در لغت به معنای طلب خیر نمودن و خوبی خواستن از خداوند است و در اصطلاح به معنای عملی خاص با استفاده از قرآن یا تسبیح است.
استخاره به معنی لغوی، یعنی خیر خواستن از خداوند، سند معتبر از قرآن و روایات دارد. «طلب خیر»، یکی از همراهان همیشگی «توکل» است. زمانی که انسان مؤمن می‌خواهد قدم در جاده‌ی توکل گذاشته و با تکیه بر الطاف بیکران حق تعالی اقدام به عملی نماید، نخست به استخاره به معنی دعا برای طلب خیر رو می‌آورد و از خداوند بزرگ می‌خواهد او را در مسیری که انتخاب کرده، یاری کند و خیر و برکت در کارش قرار دهد.
در روایت آمده است که حق تعالی می‌فرماید: «از شقاوت بنده‌ی من آن است که کارها را بدون طلب خیر از من انجام دهد».
در روایت دیگری آمده است: «هر که در امری بدون استخاره داخل شود و به بلایی مبتلا شود، خداوند او را در آن بلا، پاداشی ندهد». در این موارد، استخاره به همان معنای لغوی است که هر کس می‌خواهد کاری انجام دهد از خداوند طلب خیر، برکت و موفقیت کند که این امر، بسیار مطلوب است.
استخاره به این معنا، مقدمه‌ی مشورت است. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «هرگاه اراده‌ی امری کنی با کسی مشورت نکن تا با خدا مشورت کنی. پرسیدند چگونه؟ فرمود: صد مرتبه بگوید: «استخیر الله». سپس با مردم مشورت کن تا خداوند خیر را بر زبان هر که بخواهد جاری کند».
استخاره به معنی اصطلاحی، یعنی باز کردن قرآن با آداب خاص یا گرفتن بخشی از دانه‌های تسبیح و شمردن دانه‌های باقیمانده با شرایط مخصوص، سند معتبر و محکم از آیات و روایات ندارد؛ ولی نهی شرعی هم نشده است.
استخاره به معنی اصطلاحی، در حقیقت پیمودن راه حدس و تخمین در مواقع تحیّر و سرگردانی است که در پاره‌ای مواقع، راهگشا بوده و برای بعضی افراد، اطمینان‌بخش است.
برخی افراد، از استخاره به معنی اصطلاحی، انتظار پیشگویی دارند که قطعاً اشتباه و در موارد بسیار، منجر به انحراف می‌شود.
خیلی افراد در تصمیم‌های مهم زندگی، بدون فکر، مشورت و بررسی‌های علمی، فقط به استخاره به معنی اصطلاحی روی می‌آورند که چه بسا مایه‌ی ملامت و پشیمانی می‌شود.
بعد از بیان این مقدمه، به جواب سؤال فوق می‌پردازیم. هر گاه منظورتان از استخاره، معنی لغوی آن باشد، یعنی خیر و خوبی خواستن از خداوند، هر دو کار را می‌توانید انجام دهید. یعنی هم می‌توانید «دعا» کنید که خداوند خیر و برکت در فلان کارتان قرار دهد و هم می‌توانید «التماس دعا» ثبت نمایید که خداوند، خیر و برکت در آن کارتان قرار دهد.
هر گاه منظورتان از استخاره، معنی اصطلاحی آن باشد، یعنی باز کردن قرآن و گرفتن موضعی از تسبیح با آداب خاص، چون برای رها شدن از سرگردانی و انتخاب درست در دو یا چند راهی‌هاست، هم می‌توانید «استخاره» کنید و هم می‌توانید «التماس دعا» ثبت نمایید که خداوند، راهی که به صلاحتان بوده و خیر و برکت در آن است را در نظرتان برجسته و در قلبتان محبوب سازد تا آن را بپیمایید و آن کار را انجام دهید.

خلاصه‌ی کلام: التماس دعا، می‌تواند جایگزین خوبی برای استخاره (چه به معنی لغوی و چه به معنی اصطلاحی آن) باشد؛ حتی در تردید بین «استخاره به معنی اصطلاحی» و «التماس دعا»، به نظر می‌رسد چون «استخاره به معنی اصطلاحی» سند معتبری ندارد، «التماس دعا» بهتر باشد.