سؤال: بعضی کارها سخت است و فشار می‌آورد، آیا می‌توانیم برای از بین رفتن سختی کسب مهارت، التماس دعا بدهیم؟
جواب: برای رسیدن به جواب، به دو نکته توجه کنید:
1. همچنان که نمی‌توان با التماس دعا، کسب مهارت نمود، (بنگرید به: التماس دعا برای کسب مهارت) نمی‌توان با التماس دعا، از سختی‌های کسب مهارت فرار کرد؛ زیرا همین سختی‌های اول راه، موجب ساخته شدن مسیرهای عصبی و تبدیل شدن کار به مهارت است.
به عبارت دیگر، سنت و قانون الهی اینگونه است که انسان برای کسب مهارت و رسیدن به ملکه، باید مسیر پر پیچ و خمی را طی کند تا آرام آرام، در کاری که انجام می‌دهد به مهارت برسد و آن کار، برایش آسان گردد. این مسیر پر پیچ و خم را نمی‌توان با التماس دعا، به مسیر هموار و بدون فراز و فرودی تبدیل نمود.
2. انسان در سختی آفریده شده است، خدای بزرگ در قرآن کریم می‌فرماید: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی کَبَدٍ؛ همانا ما انسان را در رنج و زحمت آفریدیم» [سوره‌ی بلد، آیه‌ی 4] و گریزی از تحمل سختی‌های گوناگون ندارد؛ ولی گاهی اوقات، تحمل سختی‌ها برای رسیدن به مهارتی است که فایده‌ی بلندمدت ندارد یا حتی منجر به سرانجام شوم و بدعاقبتی می‌گردد.
مثلاً کسی که با سختی‌های فراوان و تمرین زیاد، توانسته است تیرانداز ماهری گردد، هر گاه به خدمت سلطان جائر درآید و از مهارتش در راه جنایت علیه مؤمنین استفاده کند، مصداقِ «خَسِرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ؛ در دنیا و آخرت، زیان دیده است» [سوره‌ی حج، آیه‌ی 11] خواهد بود. یعنی هم در راه آموختن مهارت تیراندازی، روزها و ساعت‌هایی از عمر دنیایش را به سختی و زحمت گذراند و هم مهارتش را در راه تباه کردن آخرتش به کار برد.
نکته‌ی اول، اشاره به «قضای الهی» دارد؛ یعنی قانون‌های غیر قابل تغییر پروردگار برای اداره‌ی جهان هستی. این قانون‌ها را نمی‌توان با التماس دعا تغییر داد. به عنوان مثال، نمی‌توان با التماس دعا، سوزندگی را از آتش، تری را از آب و دوندگی را از باد گرفت.
نکته‌ی دوم، اشاره به «قَدَر الهی» دارد؛ یعنی اندازه‌هایی که تغییرش به اختیار انسان واگذار شده است. مقدار این قانون‌ها را می‌توان با التماس دعا تغییر داد تا نتیجه‌ی ملایم با انسان به دست آید. مثلاً نمی‌توان سوزندگی را از آتش گرفت، ولی می‌توان با ایجاد عایق بین انسان و آتش، سوزندگی آتش نسبت به این انسان را تغییر داد و مهار کرد.
اشکال: در روایت آمده است: «إنَّ الدُّعاءَ یَرُدُّ الْقَضاءَ یَنْقُضُهُ کَما یُنْقَضُ السِّلْکُ وَ قَدْ أُبْرِمَ إبْراماً» [کافى شریف، جلد 2، صفحه‌ی 469، باب أن الدعاء سلاح المؤمن، حدیث 1]
ترجمه: همانا دعا برگرداننده‌ی قضاست و رشته‌ی قضا را از هم واتابانَد و بزند، همچنان که رشته‌ی نخ از هم باز شود، گرچه به سختى تابیده شده باشد.
یا می‌فرمایند: «إنَّ الدُّعاءَ یَرُدُّ الْقَضاءَ وَ قَدْ نَزَلَ مِنَ السَّماءِ وَ قَدْ اُبْرِمَ إبْراماً» [کافى شریف، جلد 2، صفحه‌ی 469، باب أن الدعاء یرد البلاء، حدیث 3]
ترجمه: دعا، قضایی که از آسمان نازل شده بر مى‌گرداند، اگر چه آن قضا به سختى، محکم شده باشد.
پس معلوم می‌شود با دعا (و به تبع آن، با التماس دعا) می‌توان «قضا» را تغییر داد.
جواب: «قضا» در این روایات، باید به معنی «قَدَر» باشد و الّا معنی درستی نخواهد داشت. به عبارت ساده، اگر بتوان با «دعا»، قضا به معنی قانون‌های غیرقابل تغییر و سنت‌های لایتبدّل الهی را تغییر داد و تبدیل کرد، سنگ روی سنگ نخواهد ماند و زمین و آسمان فاسد خواهد شد و نظام عالَم در هم خواهد ریخت. اگر بتوان با دعا، سوزندگی را از آتش، تری را از آب و دوندگی را از باد گرفت، فساد عظیم در ارکان هستی رخ خواهد داد و کیهان بر مداری که خداوند تنظیم کرده است، نخواهد چرخید. پس باید و باید کلمه‌ی «قضا» در این روایت را به «قَدَر» یعنی اندازه‌ی استفاده و میزان به‌کارگیری «قضا» معنی کنیم تا اشکال بزرگتری رخ ندهد.
نتیجه‌ی کلام: نمی‌توان برای رها شدن از سختی مسیر کسب مهارت، التماس دعا داد؛ ولی می‌توان برای این که تحمل آن سختی‌ها، منجر به فایده‌ای در دنیا و آخرت گردد، التماس دعا ثبت نمود.