مسألهی 2670: هر گاه قسم بخورید که کاری را انجام دهید یا ترک کنید، مثلاً قسم بخورید که روزه بگیرید یا دود استعمال نکنید، چنانچه عمداً مخالفت کنید، باید کفاره بدهید یعنی یک برده آزاد کنید یا ده مسکین را اطعام کنید، یا ده فقیر را بپوشانید و اگر اینها را نتوانید، باید سه روز، پشت سر هم روزه بگیرید.
مسألهی 2671: چند شرط را در قسم در نظر داشته باشید:
اول: وقتی که قسم میخورید، باید بالغ و عاقل باشد، و از روی قصد و اختیار قسم بخورید، پس قسمهایی که در کودکی یا دیوانگی یا مستی یا به خاطر این که مجبورتان کردهاند یا در حال عصبانی بودن و خارج از اختیار خوردهاید را درست ندانید. و همچنین اگر بخواهید راجع به مال خودتان قسم بخورید، باید در حال بالغ شدن سفیه نباشید و حاکم شرع شما را از تصرف در اموالتان منع نکرده باشد.
دوم: کاری را که قسم میخورید انجام دهید، نباید حرام و مکروه باشد، و کاری را که قسم میخورید ترک کنید، نباید واجب و مستحب باشد، و اگر قسم بخورید که کار مباحی را بجا آورید، نباید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش باشد، و نیز اگر قسم بخورید کار مباحی را ترک کنید، نباید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش باشد.
سوم: به یکی از اسامی خداوند متعال قسم بخورید که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود، مثل «خدا» و «الله» ولی اگر به اسمی قسم بخورید که به غیر خدا هم میگویند، ولی به قدری به خدا گفته شده که هر وقت کسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر میآید، مثل «خالق» و «رازق»، قسمتان را صحیح بدانید. بلکه اگر به لفظی قسم بخورید که بدون قرینه، خدا به نظر نمیآید، ولی قصد خدا کرده باشید، باید به آن قسم عمل نمایید.
چهارم: قسم را به زبان بیاورید، پس اگر قسم را بنویسید یا در قلبتان قصد کنید، صحیح ندانید، ولی هر گاه آدم لال، با اشاره قسم بخورد، قسمش را صحیح بدانید.
پنجم: عمل کردن به قسم برایتان ممکن باشد و اگر موقعی که قسم میخورید ممکن باشد ولی بعداً از عمل به آن عاجز شوید، از وقتی که عاجز میشوید، قسم خود را به هم خورده بدانید، و نیز اگر عمل کردن به قسم به قدری مشقت پیدا کند که نتوانید آن را تحمل کنید، و یا آن چیزی که برایش قسم خوردهاید، در موقع عمل به قسم، رجحانش را از دست بدهد یا حرام شود، قسمتان را به هم خورده بدانید.
مسألهی 2672: برای قسم خوردن باید از پدرتان اجازه بگیرید. همچنین منهاجیات باید از شوهرشان اجازه بگیرند. و اگر پدر یا شوهر از قسمخوردنتان جلوگیری کنند، قسمتان را صحیح ندانید.
مسألهی 2673: هر گاه منهاجیات، بدون اجازهی شوهرشان قسم بخورند، ولی شوهرشان برای کاری که قسم خوردهاند بجا نیاورند، بگوید: «بجا آور»، یا برای کاری که قسم خوردهاند بجا آورند، بگوید: «بجا نیاور»، قسمشان را بیاثر بشمارند.
مسألهی 2674: هر گاه از روی فراموشی یا ناچاری به قسمتان عمل نکنید، پرداخت کفاره را لازم ندانید و همچنین است اگر کسی مجبورتان کند که به قسمتان عمل ننمایید و نیز اگر گرفتار وسواس باشید و قسم بخورید ولی نتوانید به واسطهی وسواس، به قسمتان عمل کنید مثل اینکه بگویید: «والله الان مشغول نماز میشوم» ولی به واسطهی وسواس، مشغول نماز نشوید، اگر وسواستان طوری باشد که بیاختیار به قسم عمل نکنید، کفاره را لازم ندانید.
مسألهی 2675: تا میتوانید، قسم راست نخورید و قسم دروغ را از گناهان بزرگ بشمارید. ولی اگر برای این که خودتان یا مسلمان دیگری را از شرّ ظالمی نجات دهید، میتوانید قسم دروغ بخورید، بلکه گاهی اوقات و در بعضی شرایط، باید قسم دروغ بخورید. اما اگر بتوانید توریه کنید یعنی موقع قسم خوردن طوری نیت کنید که دروغ نشود، باید توریه کنید. مثلاً اگر ظالمی بخواهد کسی را اذیت کند، و از شما بپرسد که او را دیدهاید، و یک ساعت قبل او را دیده باشید، بگویید او را ندیدهام، و قصد کنید که مثلاً از پنج دقیقه پیش ندیدهام. و این جور قسم خوردن را غیر از قسمی که در مسائل پیش گفته شد بدانید، یعنی قسم را بر دو نوع بشمارید:
اول: آن که قسم بخورید برای اثبات یا نفی چیزی. مثل این که بگویید: «به خدا قسم این مال از من است». راست این قسم را مکروه و دروغش را حرام بشمارید ولی کفاره ندارد.
دوم: آن که قسم بخورید بر انجام کاری در آینده. مثل این که بگویید: «به خدا قسم این جمعه یا هر جمعه به زیارت امامزاده خواهم رفت». این قسم را مانند نذر بدانید که راست و دروغ ندارد ولی اگر تخلف کنید، باید کفاره بدهید.